بیماری اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات چیست و چگونه به وجود می‌آید و آیا می‌توان آن را درمان کرد؟ اسکولیوز به معنای انحراف جانبی ستون مهره است. وقتی ستون فقرات را از جلو نگاه میکنیم به صورت یک خط صاف عمودی دیده میشود و وقتی این خط، قوسی شکل میشود به آن اسکولیوز میگویند. ایجاد اسکولیوز یک روند تدریجی دارد. اسکولیوز معمولاً درست قبل یا در خلال بلوغ مورد توجه قرار می‌گیرد. زمانی که جهش رشدی در فرد ایجاد شده است. بروز اسکولیوز در خانم‌ها شایع تر از آقایان می‌باشد. در موارد کمی اسکولیوز در دوره نوزادی تشخیص داده میشود و لذا درمان زودتر شروع می‌گردد. برای شناخت بهتر این عارضه در این مقاله از سایت خدمات بالینی در منزل پارسیان مهرپرور با ما همراه باشید.
بیماری اسکولیوز چیست؟
بیماری اسکولیوز (scoliosis) یا انحراف و کجی در ستون فقرات به معنی انحراف طرفی یا جانبی ستون فقرات است. اسکولیوز یک واژه یونانی به معنای کج است. اسکولیوز، خمیدگی بدون درد ستون فقرات است که گاهی حالت پیشرونده داشته و باعث تغییر شکل قفسه سینه و پشت می شود. در حالت طبیعی ایستاده در نمای خلفی (پشتی) نباید انحرافی در ستون مهره‌ها وجود داشته باشد. هر گونه انحراف با هر درجه ای اسکولیوز را مطرح می‌کند. این عارضه میتواند مهره‌های قفسه سینه‌ای (میانی) یا مهره‌های کمری (پایینی) ستون فقرات را درگیر کند.
تشخیص اسکولیوز مادرزادی
اسکولیوز بیشترین شیوع را در نوجوانان داشته و در دختران شایعتر از پسران است. یک ستون فقرات طبیعی از پشت سر، صاف دیده میشود. انحنا و انحراف ستون فقرات، اسکولیوز، سیکولیوز و یا حتی به قول بعضی‌ها گودی کمر می‌تونه به طور مادرزادی در خیلی‌ها وجود داشته باشه و این انحنا درجات مختلفی دارد. در این حالت شکل ستون فقرات از حالت طبیعی خودش خارج شده و به سمت چپ یا راست یا داخل و بیرون تغییر جهت میده و مشکلاتی رو میتواند برای فرد به وجود بیاورد. مساله اینجاست که پنهان بوده و قابل دیدین نیست و فقط از طریق معاینه قابل تشخیص می‌باشد.
علائم عمومی بیماری اسکولیوز
در بیشتر موارد اسکولیوز علائمی ایجاد نمی‌کند اما در مواردی هم بروز درد بعید نیست. از علائم بیماری انحنای ستون فقرات باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- سردرد
- شکل c یا s ستون فقرات
- کج دیده شدن لباس‌ها در بدن
- تنگی نفس سریع در حین فعالیت‌های فیزیکی
- چرخش بالاتنه و عدم تقارن ناف در مرکز شکم
- کج بودن سر، نابرابر بودن شانهها یا دو طرف لگن
- اغلب، یکی از تیغه‌‌های شانهها بالاتر از دیگری است
- خستگی بعد از فعالیت‌های فیزیکی، حتی نشستن و ایستادن
- درد ستون فقرات در بین تیغه شانهها و در قاعده قفسه سینه
انواع اسکولیوز از نظر شکل
اسکولیوز میتواند باعث پیچش ستون فقرات به چند شکل مختلف شود.
- شبیه حرف C، یعنی در این حالت ستون فقرات یک قوس به سمت چپ دارد و به آن اسکولیوز چپ گفته میشود.
- به شکل حرف C برعکس، که در این حالت ستون فقرات یک قوس به سمت راست داشته و به آن اسکولیوز راست گفته میشود.
- شبیه به حرف S، که در این حالت ستون فقرات دو قوس دارد. و میزان انحنا در افراد مختلف با هم فرق می‌کند.
چون علت خاصی برای اسکولیوز نمی‌توان پیدا کرد به آن ایدیوپاتیک میگویند. یعنی بیماری که علت آن مشخص نیست. شایعترین نوع بیماری اسکولیوز است که بیش از ۸۰% موارد اسکولیوز را تشکیل می‌دهد. علت این نوع از اسکولیوز از دیدگاه پزشکی مشخص نیست و در دختران شایعتر است.
اسکولیوز ایدیوپاتیک چهار گروه سنی زیر را شامل میشود:
- اسکولیوز ایدیوپاتیک کودکان: مربوط به کودکان زیر سه سال است.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک نوجوانان: افراد سه تا نه سال در این گروه قرار می‌گیرند.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک جوانان: برای سنین ده تا هیجده سال که شایع ترین گروه اسکولیوز هستند.
- اسکولیوز ایدیوپاتیک بزرگسالان: در این گروه رشد استخوانی بیشتر از حد طبیعی است.
انواع اسکولیوز از نظر ساختاری
در بیشتر موارد، هیچ علت مشخصی برای این ناهنجاری وجود ندارد. در مواردی، اسکولیوز ممکن است با فلج مغزی، دیستروفی عضلانی یا اسپینا بیفیدا همراه باشد و در مواردی هم ممکن است که این ناهنجاری از بدو تولد وجود داشته باشد. پزشکان کجی ستون فقرات را به دو عنوان ساختاری یا غیرساختاری طبقه بندی می‌کنند.
- اسکولیوز غیر ساختمانی یا غیر ساختاری
- اسکولیوز ساختمانی یا ساختاری
در نوع غیر ساختمانی انحراف ایجاد شده، ثابت نبوده و با خم کردن تنه از بین می‌رود و به همین دلیل برگشت پذیر یا موبایل نیز گفته میشود. ولی در نوع ساختمانی با خم کردن تنه انحراف برطرف نمی‌شود و بدین ترتیب ثابت یا برگشت ناپذیر گفته میشود.
علت‌های بیماری اسکولیوز غیر ساختمانی
دلایل بیماری اسکولیوز غیرساختمانی به عوامل خارجی و محیطی برمی‌گردد، بیماری اسکولیوز غیرساختمانی ممکن است در ارتباط با موارد زیر باشد:
- صدمات و آسیب‌ها: ضربه‌ها، تصادفات و آسیب‌های فیزیکی می‌توانند باعث تغییر شکل ناخواسته ستون فقرات شوند.
- فعالیت‌های ورزشی نادرست: اجرای حرکات ورزشی با فرم نادرست، افزایش تنش و فشار در مناطق خاص از بدن میتواند به تغییر شکل ناخواسته ستون فقرات منجر شود.
- نوع بدنی: عوامل مثل تفاوت در طول و اندازه عضلات و استخوان‌ها، نقص در تعادل عضلانی و ساختاری بدن، به ویژه در دوره‌های رشد، میتواند به ایجاد اسکولیوز غیرساختمانی منجر شود.
- عوامل عاداتی: نشستن بر روی صندلی‌های نامناسب، نگه داشتن تلفن یا دستگاه‌های الکترونیکی به شکل نادرست، خوابیدن در وضعیت‌های نامناسب و… می‌توانند عوامل مؤثری در ایجاد اسکولیوز غیرساختمانی باشند.
- تنش و فشارهای محیطی: برخی عوامل محیطی مثل حمل دستی و نادرست وزن‌های سنگین، تنش‌های پیوندی یا عضلاتی، نحوه حمل کیف و وسایل، میز و صندلی نامناسب و… می‌توانند به تغییر شکل ناخواسته و منحنی در ستون فقرات منجر شوند.
سایر علل به شرح زیر می‌باشد:
- آپاندیسیت حاد
- به علت کمر درد
- کوتاهی اندام تحتانی
- گاهی به دلیل التهابات, درد و اسپاسم عضلانی
- مشکلات پوسچرال (مثلا وضعیت‌های نادرست فرد)
علت‌های اسکولیوز ساختمانی
اسکولیوز یک وضعیت تغییر شکل منحنی در ستون فقرات است که میتواند به صورت ساختمانی یا غیرساختمانی رخ دهد. دلایل اسکولیوز ساختمانی ممکن است شامل:
۱- اسکولیوز ایدیوپاتیک
در این حالت دلیل به وجود آمدن عارضه شناخته شده نیست. بیش از ۸۰% از موارد اسکولیوز از نوع ایدیوپاتیک است.
۲- عصبی – عضلانی
در این حالت انحراف ستون فقرات به دلیل شرایطی که ماهیچه‌ها یا اعصاب کمر را تحت تاثیر قرار داده است، به وجود می‌آید. مثلا امکان دارد در اثر بیماری‌هایی مثل دیستروفی عضلانی، فلج اطفال، فلج مغزی و یا نوروفیبروماتوز ایجاد شود. هر کدام از این بیماری‌ها، علایم و مشکلاتی علاوه بر اسکولیوز ایجاد می‌کنند. از هر ۱۰ مورد اسکولیوز، تقریبا یک مورد علت عصبی – عضلانی دارد.
۳- امراض استخوانی
در این مورد، انحراف ستون فقرات به دلیل ناهنجاری‌های استخوانی به وجود می‌آید. اسکولیوز به دلیل نقص ساختار استخوانی نیز به وجود می‌آید. این بخش شامل موارد ذیل است:
- اسکولیوز به علت بیماری مثلا بیماری راشیتیسم
- نرمی استخوان (استئومالاسی)
- اسکولیوز مادرزادی
- شکستگی و آسیب‌ها
۴- مادرزادی
در این حالت ستون فقرات جنین هنگام رشد درون رحم، به طور صحیح شکل نگرفته است. این حالت علت ابتلا به اسکولیوز در ۱ مورد از هر ۱۰ مورد است. یا اختلال مربوط به ساختمان طبیعی یک مهره یا اتصال چند مهره به یکدیگر.
۵- اختلال عصب محیطی
اسکولیوز به دلیل اختلال در عملکرد عصب محیطی، سیستم عصبی مرکزی و یا هر دو، پولیومیلیت، فلج مغزی و سیرنگومیلی که به ترتیب عصب محیطی، سیستم عصبی مرکزی و در سیرنگومیلی هم نورون حرکتی فوقانی(در مورد پاها) و هم نورون حرکتی تحتانی(در مورد دست‌ها) درگیر میشود.
۶- اسکولیوز ناشی از عفونت‌ها
عفونت از عواملی است که میتواند مشکلات فراوانی را در بدن ایجاد کند. یکی از این مشکلات میتواند اسکولیوز ( انحراف ستون فقرات ) باشد.
۷- اسکولیوز به علت تومور (مثلا استوئید استوما)
می‌توانید برای توضیحات بیشتر در مورد این تومور به مطالعه دقیقتر در این مورد بپردازید. چرا که مطرح کردن این مورد در این مقاله از سرفصل‌ها نیست.
آیا بیماری اسکولیوز خطرناک است؟
همانطور که بیان کردیم اسکولیوز یک انحنای جانبی در ستون فقرات است که بیشتر اوقات در دوران جهش دقیقاً قبل از بلوغ اتفاق می‌افتد. اکثر موارد اسکولیوز خفیف است، اما برخی از ناهنجاری‌های ستون فقرات با رشد کودکان شدیدتر می‌شوند. اسکولیوز شدید میتواند ناتوان کننده باشد. یک منحنی شدید در ستون فقرات میتواند باعث کاهش فضای قفسه سینه شود و عملکرد صحیح ریه‌ها را دشوار کند.
درمان اسکولیوز
درمان اسکولیوز با توجه به علت و میزان مشکل میتواند در ارتباط با موارد زیر باشد:
- درمان با بریس
- درمان فیزیوتراپی
- جراحی درمان انحراف ستون فقرات
- استفاده از میله‌های فلزی برای درمان
۱- کمربند طبی
اگر کودکتان در حال رشد است و به اسکولیوز خفیف یا کجی ستون فقرات خفیف ( کج شدن کمر ) دچار است، پزشک امکان دارد کمربند طبی یا بریس را توصیه کند. استفاده از کمربند طبی اسکولیوز را درمان نمی‌کند، بلکه معمولا از بیشتر شدن انحراف جلوگیری می‌کند. اغلب کمربندهای طبی را باید هم در روز و هم شب استفاده کرد به این دلیل که هرچه زمان استفاده از کمربند طبی در طول شبانه روز بیشتر باشد، تاثیر بیشتری خواهد داشت. کودکانی که از بریس یا کمربند طبی استفاده می‌کنند، معمولا می‌توانند در اغلب فعالیت‌ها و با محدودیت کم شرکت کنند. در صورت لزوم کودکان می‌توانند برای ورزش کردن یا انجام یا سایر فعالیت‌های فیزیکی، کمربند طبی خود را باز کنند. با توقف رشد استخوان‌ها دیگر نیازی به بریس نیست این زمان:
- تقریبا ۲ سال پس از شروع قاعدگی دختران اتفاق می‌افتد.
- هنگامی است که پسران نیاز به اصلح روزانه پیدا می‌کنند.
- دیگر تغییراتی در قد فرد ایجاد نمی‌شود.
انواع کمربند طبی برای درمان
کمربندهای طبی در دو نوع اصلی وجود دارند:
- بریس زیر بغل: این نوع کمربند از مواد پلاستیکی مدرن ساخته شده و طوری طراحی میشود که با بدن فرد مطابقت کند. این بریس چسبان تقریبا در زیر لباس دیده نخواهد شد و کاملا زیر بغل و اطراف قفسه ی سینه و باسن را می‌پوشاند. بریس‌های زیر بغل برای انحنای ناحیه ی بالایی قفسه ی سینه و گردن مناسب نیست.
- بریس میلواکی: بریس میلواکی یک بریس کامل نیم تنه دارای حلقه ی گردنی و نگهدارنده ی چانه و پشت سر است. به دلیل دست و پا گیر بودن بریس میلواکی، تنها در صورتی از این نوع بریس استفاده میشود که بریس زیر بغل فایده ای نداشته باشد.
۲- ورزش مناسب انحراف ستون فقرات
در مورد کودکانی که نیاز به استفاده از بریس دارند، یک برنامه ی ورزشی میتواند به بهبود مشکل کودک و همچنین کجی کشکک زانو کمک کند و در مدتی که از بریس استفاده نمی‌شود، ماهیچه‌ها را محکم نگه می‌دارد. ورزش اسکولیوز و فیزیوتراپی باعث بهبود این موارد میشود:
- تنفس مناسب
- قدرت عضلانی
- تحرک قفسه ی سینه
- انعطاف پذیری ستون فقرات
- وضعیت صحیح بدن: تمرین کردن برای داشتن ژست صحیح مخصوصا جلوی آینه یک بخش بسیار مهم از هر برنامه ی فیزیوتراپی است. فردی که به خمیده بودن ستون فقراتش عادت کرده است، وقتی برای اولین بار به او آموزش داده میشود که چگونه به نحو صحیح باید ستون فقراتش را نگه دارد، امکان دارد احساس کند که در این حالت ستون فقراتش کج است. در این صورت با نگاه کردن در آینه می‌توانید وضعیت صحیح بدن را بررسی کنید.
- فرد همچنین باید آموزش ببیند که در هنگام استفاده از بریس فعالیت‌های روزانه اش را انجام دهد.
۳- عمل جراحی ستون فقرات کج
اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) شدید معمولا به مرور زمان بیشتر میشود، بنابراین پزشک امکان دارد روش عمل جراحی، جهت درمان انحراف ستون فقرات کج یا اسکولیوز را پیشنهاد کند تا از شدت خمیدگی ستون فقرات کم کند و از بدتر شدن آن جلوگیری کند. رایج ترین نوع عمل جراحی اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) پیوند ستون مهره‌ها است. در عمل جراحی پیوند ستون مهره‌ها جراح، یک یا چند استخوان ستون فقرات (مهره‌ها) را به هم متصل می‌کند، بنابراین این مهره‌ها دیگر نمی‌توانند به طور مستقل حرکت کنند. قطعاتی از استخوان یا مواد شبیه استخوان در بین مهره‌ها قرار داده می‌شوند.
مرکز پارسیان مهرپرور با ارائه متخصصان حوزه فیزیوتراپی میتواند خدمات پرستاری در منزل و فیزیوتراپی در منزل به راحتی رفاه را در اختیار شما قرار دهد. از آنجایی که جابه جایی این بیماران حساس بوده و بهتر است بعد از این عمل تا اندک زمانی تحرکات فرد کاهش بیابد تا بهبودی سریعتر حاصل شود، این خدمت میتواند مناسب چنین بیمارانی باشد.
۴- استفاده از میله‌های فلزی
میله‌های فلزی، قلاب یا پیچ و پلاک معمولا آن قسمت از ستون فقرات را بی حرکت و صاف نگه می‌دارند، در این حالت مواد استخوانی جدید و استخوان قدیم به هم جوش می‌خورند. معمولا عمل جراحی تا زمانی که رشد استخوان‌های کودک متوقف شود، به تعویق می‌افتد. چنانچه بیماری اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) در سنین پایین به سرعت در حال پیشرفت باشد، جراح میتواند میله‌های فلزی داخل ستون مهره‌ها قرار دهد که طول آن با رشد کودک قابل تنظیم باشد. این میله ی قابل تنظیم به بخش‌های بالایی و پایینی خمیدگی ستون مهره‌ها متصل میشود و معمولا طول آن باید پس از گذشت هر ۶ ماه افزایش یابد.
برجستگی قفسه سینه (پکتوس کاریناتوم، سینه کبوتری یا سینه کفتری) بدشکلی‌ای در ناحیه قفسه سینه است که در اثر آن غضروف دنده و استخوان جناغ سینه (استرنوم) برآمده میشود. موارد خفیف نیازی به درمان ندارد، اما موارد متوسط تا شدید را می‌توان با موفقیت با بریس درمان کرد.
خلاصه مطلب
اسکولیوز یکی از بیماری‌های ستون فقرات است که بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده میشود. تشخیص این بیماری در مراحل ابتدایی آن ساده نیست و معمولاً با رشد کودک و ورود به سنین رشد و نوجوانی نشانه‌ها ظاهر می‌شوند. با این حال در صورتی که هرگونه عدم تقارن در ناحیه سر، شانهها، دنده‌ها، کمر و باسن کودک خود مشاهده کردید، برای بررسی بیشتر با پزشک مراجعه نمایید تا کودکان تحت‌نظر باشد. برای موارد خفیف نیاز به اقدامی نیست اما در موارد شدیدتر لازم است تا اقداماتی برای پیشگیری از انحراف بیشتر در این ناحیه انجام شود.
نوشته بیماری اسکولیوز: علت اسکولیوزیس، ۴ راه درمان انحراف در ستون فقرات اولین بار در پارسیان مهرپرور | پرستار سالمند , پرستار کودک. پدیدار شد.
بدون دیدگاه