لنف ادم به تورمی گفته می‌شود که در یکی از دست ها یا پاهای افراد ایجاد شود. گاهی اوقات ممکن است هر دو دست یا هر دو پا نیز متورم شوند. معمولا لنف ادم به دلیل حذف یا آسیب به غدد لنفاوی افراد به عنوان بخشی از درمان سرطان ایجاد می‌شود. این بیماری نتیجه انسداد در سیستم لنفاوی بیماران است که شامل بخشی از سیستم ایمنی بدن است. زمانی که انسداد رخ می‌دهد مانع از تخلیه مایع لنفاوی می‌شود و تجمع مایعات منجر به تورم خواهد شد. در حال حاضر هیچ درمانی برای ورم لنفاوی وجود ندارد، اما با تشخیص زودهنگام و مراقبت دقیق از اندام آسیب دیده می‌توان آن را مدیریت کرد. در ادامه سعی می‌کنیم بعد از تعریف لنف ادم به شما کاربران عزیز سایت پارسیان مهرپرور، اطلاعات جامعی را در مورد آن در اختیار شما قرار دهیم.

این اطلاعات شامل موارد زیر است:

• آشنایی با غدد لنفاوی
• دستگاه لنفاوی
• تعریف بیماری لنف ادم
• علائم لنف ادم
• علت لنف ادم
• علت ورم دست و پا در سالمندان
• دلایل اختلال سیستم لنفاوی
• درمان لنف ادم

غدد لنفاوی یا گره های لنفاوی چه هستند؟

غده‌های لنفاوی یا گره‌های لنفاوی اندام بیضی‌ شکل از دستگاه ایمنی بدن هستند که حاوی مایع لنف می‌باشند. این گره‌ها به‌طور گسترده‌ای در سراسر بدن از جمله زیر بغل و معده و مرتبط با رگ‌های لنف پخش شده‌اند. غدد لنفاوی به‌عنوان فیلتر برخی سلول‌های سرطانی عمل می‌کنند و در عملکرد صحیح سیستم ایمنی بدن مهم هستند.

ساز و کار لنف در بدن

زمانی که مایع میان بافتی به عروق لنفاوی که معمولا در زیر پوست به سختی قابل دیدن هستند وارد می‌شود. تحت عنوان «لنف» شناخته می‌شود؛ لنف از این عروق به طرف عروق لنفاوی دیگری فرستاده می‌شود که رفته رفته بزرگ‌تر و عمیق‌تر می‌شوند. لنف در جایی از مسیر خود از میان غدد یا گره‌های لنفی عبور می‌کند. خوشه‌هایی از این گره‌ها در گردن، زیر بغل و کشاله‌های ران وجود دارد. لنف در همین گره‌ها فیلتر و تمیز می‌شود، تا اینکه مواد زائد و سلول‌های مضر حمل شده توسط آن شناسایی شوند و به وسیله سیستم دفاعی بدن دفع گردند.

عملکرد دستگاه لنفاوی چیست؟

دستگاه لنفاوی از لوله‌های لنفاوی و گره‌های لنفی مثل طحال و لوزه‌ها تشکیل شده‌است. در انسان این دستگاه در سیستم ایمنی بدن، جذب و انتقال چربی و جذب آب میان بافتی کارکرد دارد.

دلایل درست کار نکردن سیستم لنفاوی

سیستم لنفاوی نیز همانند سایر بخش های بدن ممکن است دچار اختلال شود! هر کدام از این اختلالات به دلایلی بروز می‌کند. درزیر به سه دلیل عمده اختلال سیستم لنفاوی اشاره شده است.

• کم تحرکی
• تروما، که برای مثال بعد از عمل جراحی یا پرتودرمانی بروز می‌کند.
• انسداد عروق لنفی که برای مثال توسط یک تومور صورت می‌گیرد.

لنف ادم چیست؟

ورم لنفاوی یا لنف ادم، یا ادم لنفاوی (Lymphedema) یک بیماری موضعی است که تورم ناشی از آن ممکن است دستگاه لنفاوی را به خطر می‌اندازد. سیستم لنفاوی به عنوان بخشی مهمی از دستگاه ایمنی بدن عمل می‌کند و مایعات برون‌سلولی را به جریان خون برمی‌گرداند. بیماری لنف ادم نوعی تورم مزمن است و می‌تواند هر قسمتی از بدن را درگیر کند، اما معمولاً این بیماری با ورم دست و پا دیده می‌شود.

لنف ادم در بخش های مختلفی همچون لنف ادم دست (ورم دست چپ یا دست راست در سالمندان)، لنف ادم پا (ورم ساق پا، ورم روی پا)، لنف ادم اندام تحتانی، لنف ادم گردن، لنف ادم لب دیده می‌شود. لازم است بدانید دو مورد اول شایع تر از دو مورد دیگر هستند.

تعریف و علل لنف ادم اولیه و ثانویه

بعضی وقتها هم لنف ادم به دلیل اینکه که سیستم لنفاوی به درستی شکل نگرفته است اتفاق می‌افتد که در چنین مواردی به آن لنف ادم اولیه گفته می‌شود. به لنف ادم ناشی از یک بیماری یا درمان آن، بیماری لنف ادم ثانویه گفته می‌شود.

علل لنف ادم اولیه

لنف ادم اولیه یک بیماری نادر و ارثی است که به دلیل مشکلات رشد عروق لنفاوی در بدن ایجاد می‌شود. لنف ادم اولیه در افرادی رخ می‌دهد که با اختلال در رشد عروق یا غدد لنفاوی به دنیا آمده اند.
فقط حدود ۶.۵ درصد از موارد لنف ادم اولیه، مادرزادی است. علل لنف ادم اولیه عبارتند از:

• بیماری Milroy (لنف ادم مادرزادی): این اختلال از نوزادی شروع می‌شود و باعث تشکیل غیر طبیعی غدد لنفاوی می‌شود.
• علت ورم بدن در سالمندان: لنف ادم با تأخیر (لنف ادم tarda): این نوع از لنف ادم به ندرت اتفاق می‌افتد و معمولاً پس از ۳۵ سالگی شروع می‌شود.
• بیماریMeige (لنفادم praecox): این اختلال باعث ایجاد ورم لنفاوی در دوران بلوغ یا در دوران بارداری می‌شود و ممکن است تا ۳۵ سالگی بروز کند.

علل لنف ادم ثانویه

در لنف ادم ثانویه سیستم لنفاوی در ابتدا بدون هیچ گونه اشکالی، عملکرد دقیق خود را ارائه می‌دهد. اما در یک مقطعی از زندگی به هر دلیل جانبی مانند جراحی، آسیب و ضربه، سیستم لنفاوی دچار اختلال می‌شود. شایع ترین علت لنف ادم ثانویه سرطان ها و مخصوصا سرطان پستان است. در سرطان پستان برداشتن پستان و جراحی آن خود به تنهایی منجر به آسیب به رگ های لنفاوی تنه و تا حدی زیر بغل و بازو می‌شود. برداشتن غدد لنفاوی یعنی نمونه برداری از غدد لنفاوی زیر بغل یا شیمی درمانی و رادیوتراپی از سایر علل لنف ادم در این افراد است. یکی از علل بروز لنف ادم ثانویه بیماری های انگلی هستند. یعنی مجموعه ای از انگل ها و پارازیت هایی در عروق لنفاوی تجمع تکثیر می‌کنند.

علائم لنف ادم (ورم دست و پا در سالمندان)

لنف ادم می‌تواند در ناحیه درگیر مانند دست و پا، باعث به وجود آمدن علائم زیر شود :

• ناراحتی و درد
• احساس پری یا سنگینی
• سفتی و کشیدگی پوست
• ضخیم شدن و خشکی پوست
• کم شدن توانایی حرکت دادن مفاصل
• تورم در دست و پا، یا سایر قسمتهای بدن

در موارد نادر، هنگامی که بیماری لنف ادم دست و پا شدیدتر می‌شود، باعث شکاف در پوست شده و مایع بی‌رنگ لنف از آنجا به بیرون تراوش می‌کند. اما باید بدانیم که در اکثر افراد مبتلا به این بیماری علائم تنها به صورت خفیف بروز می‌کنند. زمانی که احساس کردید علائم بیماری را دارید و یا دچار این بیماری شدید، حتما هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کرده و یا با یک فیزیوتراپ مشورت کنید. خدمات پرستاری پارسیان مهرپرور دارای سه خدمت ویژه برای رفاه حال شما می‌باشد. این سه مورد عبارتند از:

• پزشک در منزل
• فیزیوتراپی در منزل
• پرستار در منزل

علت ورم دست و پا در سالمندان

بخشی از سیستم ایمنی بدن سیستم لنفاوی است. غدد لنفاوی علاوه بر اینکه به مقابله با عفونت‌ها در سطح موضعی کمک می‌کند، وظایفی مهم دیگری هم برعهده دارد که عبارتند از پاکسازی بافت‌های بدن و حفظ تعادل میان مایعات بدن. این مجموعه از بدن را می‌توان به یک سیستم دفع زباله تشبیه کرد که مایع میان بافتی، باکتری‌ها، پروتئین‌ها و زوائد را از بخش های زیر جمع‌آوری می‌کند:

• بافت‌های اطراف پوست
• چربی
• عضلات
• استخوان

علت ورم دست و پا در سالمندان

لنف بعد از عبور کردن از این گره ها، در نهایت از یکی از دو نقطه‌ای که دقیقاً پشت از هر یک از استخوان‌های ترقوه، در هر دو طرف گردن قرار دارند، دوباره وارد سیاهرگ‌های بزرگ می‌شود و سپس از آنجا به قلب برمی‌گردد و در پایان از طریق کلیه‌ها به شکل ادرار از بدن دفع می‌شود. به هر دلیلی اگر سیستم لنفاوی درست کار نکند یا عروق آن به اندازه کافی تخلیه نشوند مایع میان بافتی تشکیل شده و انباشته می‌شود. دقیقاً مانند زمانی که جلوی مسیر یک رودخانه را بگیریم که این کار باعث می‌شود آب به اطراف برود. بنابراین می‌توان لنف ادم را انباشت غیرطبیعی مایع در بافت‌ها تعریف کرد که معمولا یک علت ورم دست و ساق پا خواهد بود.

ادم وابسته به دلیل نگه داشتن دست شما در پایین تر از قلب برای مدت طولانی ایجاد می‌شود. این می‌تواند به دلیل موقعیت آن در هنگام نشستن یا خواب باشد. یا ممکن است پس از ماندن در یک موقعیت برای مدت طولانی اتفاق بیفتد مانند هنگام مسافرت. برخی شرایط محیطی مانند گرما، هوای گرم و ورزش باعث گشاد شدن عروق خونی و تورم می‌شود. پس از تغییر موقعیت دست یا زمانی که دیگر در معرض عوامل محیطی قرار نگیرید، باید به زودی از بین برود. اما ممکن است لازم باشد دستان خود را بالا بیاورید یا از باندهای فشاری استفاده کنید.

علت ورم پا در سالمندان

وقتی‌که قلب ضعیف می‌شود و به‌طور مؤثر عمل پمپاژ خون را انجام نمی‌دهد، مایعات به‌آرامی تجمع می‌یابند و موجب ادم پا می‌گردد. اگر تجمع مایع به‌سرعت رخ دهد، می‌تواند موجب تجمع مایع در ریه‌ها گردد (ادم ریوی). نارسایی قلبی نیز می‌تواند باعث تورم در شکم شود. گاهی اوقات نارسایی قلبی می‌تواند باعث تجمع مایع در ریه‌ها ( ادم ریه ) و نهایتاً منجر به تنگی نفس شود.

درمان لنف ادم (درمان ورم دست و پا)

این بیماری قابل درمان خواهد بود که در ادامه سعی میکنیم به روش های درمانی آن به صورت کامل اشاره کنیم. درمان‌ها برای لنف ادم دست و پا شامل ۵ نوع اصلی زیر هستند.

1. مراقبت از پوست
2. فشرده سازی
3. ورزش
4. تخلیه دستی لنف
5. رژیم غذایی

۱- مراقبت از پوست

هرگونه ضایعه ‌یا زخمی در پوست می‌تواند محلی برای ورود و رشد میکروب‌ها باشد. لنف یک مایع غنی از پروتئین است که در ناحیه متورم به عنوان محل ایده‌آل برای ورود و تکثیر باکتری‌ها عمل می‌کند و آن ناحیه را تا حد زیادی آماده عفونت کردن می‌سازد. دو بخش مهم در زیر هست که باید توجه کنید. یکی کارهایی که باید انجام دهید و کارهایی که باید از انجام دادن آنها پرهیز کنید.

توصیه‌هایی برای کمک به مراقبت از پوست

• همیشه پوستتان را خشک و تمیز نگه دارید، و رطوبت پوست را حفظ کنید.
• هنگام باغبانی و یا آشپزی از دستکش های مخصوص و مناسب و با کیفیت استفاده کنید.
• برای خراشیدگی کوچک و دردناک شد به پزشک مراجعه و در صورت نیاز آنتی بیوتیک مصرف کنید.
• بریدگی‌ها و خراشیدگی‌های کوچک را با استفاده از داروهای ضدعفونی تا بهبودی کامل مداوا کنید.
• در هوای گرم برای اینکه از گزش حشرات جلوگیری کنید از اسپری‌های بدن دور کننده حشرات استفاده کنید.
• از ضد آفتاب هایی با SPF بالا استفاده کنید؛ هرگز نباید بگذارید که اندام درگیر بیماری دچار آفتاب سوختگی شوند.

آنچه نباید انجام شود:

• نباید به پزشک یا پرستار اجازه دهید تا از اندام های درگیر برای گرفتن فشارخون، تزریقات، واکسیناسیون و یا چکاندن قطره و تزریق خون استفاده کنند برای این کار بهتر است از اندام‌هایی که درگیر بیماری نیستند استفاده کنید.
• از شرکت کردن در فعالیت‌هایی که باعث می‌شوند فشار زیادی به اندام‌ های درگیر وارد شود! مانند بلند کردن اجسام سنگین، حمل وزنه‌های سنگین، کارهای سنگین باغبانی مانند کندن زمین و غیره خودداری کنید.
• از پوشیدن لباس‌های محدود کننده و تنگ در دامنه حرکات و زیور آلات خودداری کنید! برای مثال سینه‌بند نباید در اطراف دنده‌ها و روی شانه‌ها تنگ باشد.

۲- فشرده‌سازی برای درمان ورم کردن دست و پا

پوشاک فشاری مانند آستین‌ها و جوراب‌های ساق بلند، با وارد کردن مقدار کنترل شده‌ای از فشار بر بافت‌های متورم شده از تجمع مایع در بافت جلوگیری کرده و همین طور به پراکنده‌سازی مؤثرتر آن کمک می‌کنند. یک آستین فشاری باید توسط یک متخصص به درستی اندازه‌گیری و مناسب اندام بیمار مبتلا به لنف ادم شود. زمانی که در انگشتانتان احساس سوزن سوزن شدن، بی‌حسی یا درد داشتید یا متوجه تغییر رنگ در انگشتانتان شدید، به این معنی است که پوشاک فشاری مورد استفاده بیش از حد تنگ است و باید آن‌ها را در آورید. زمانی هم که پوشاک فشاری بیش از اندازه شل باشد تأثیری نخواهد داشت، پس باید یک سایز کوچکتر آن را بگیرید سایزی که متناسب و اندازه باشد و این پوشاک باید در کل روز بپوشید و شب ها از تن درآورده شوند.

۳- درمان لنف ادم با ورزش (ورزش برای درمان ورم دست و پا)

برای درمان بیماری لنف ادم دست و پا تمرینات ورزشی یکی از موثرترین راه های درمان است. از اندام درگیر به صورت طبیعی استفاده کنید و حتما سعی کنید ورزش‌های ملایمی مثل پیاده‌روی، شنا یا یوگا را به طور مرتب انجام دهید. اما نباید ورزش کردن زیاد طولانی شود تا حدی که اندام درگیر پس از تمرین بخاطر شدت خستگی دردناک شوند. برای راهنمایی‌های بیشتر در مورد ورزش می‌توانید بهتر است با فیزیوتراپ خود تماس بگیرید.

روش های بهبود لنف ادم و تورم دست

تورم دست ها یک از مهمترین علائم لنف ادم دست در سالمندان است! برای بهبود تورم روش های زیر پیشنهاد می‌شود که می‌توانند به بهبود تورم دست کمک کنند:

1. بهتر است از بینی نفس عمیق بکشید و آن را از دهان بیرون بدهید.
2. انگشتان خود مشت کنید و آنها را در حالت مشت باز و بسته کنید.
3. مچ دستتان را بالا و پایین ببرید.
4. کف دستتان را اول به سمت سقف چرخانده و سپس آن را به سمت زمین بچرخانید.
5. آرنج دستتان را خم کنید و بعد آن را به طور کامل باز کنید.
6. دستتان را تا بالای سرتان بالا بیاورید و سپس آن را پایین ببرید.
7. دست‌هایتان را به طرفین باز و کشیده کنید، سپس آن‌ها را در کنار بدن پایین بیاورید.

روش های بهبود لنف ادم و تورم پا

تورم در پا و لنف ادم در پا نیز از دیگر موارد شایع در قشر سالمند جامعه است! می‌توانید به کمک بخش های زیر و ورزش های ساده بهبودی باور نکردنی را برای بیماری رقم بزنید.

1. مچ پایتان را بالا و پایین بیاورید.
2. مچ پایتان را به صورت یک دایره در هر دو جهت بچرخانید.
3. زانویتان را خم و راست کنید. ( زانو درمانی برای لنف ادم )
4. زانویتان را به طرف شکمتان بالا ببرید، و سپس آن را پایین بیاورید. ( زانو درمانی برای لنف ادم )
5. پایتان را به طرف بیرون بالا ببرید و دوباره آن را به وضعیت اولیه برگردانید.

۴- تخلیه دستی لنف

تخلیه دستی لنف (MLD) شکلی تخصصی از ماساژ پوست است که باید توسط یک فیزیوتراپ آموزش دیده انجام می‌شود. این روش شامل یک رشته حرکات دست است که باعث می‌شوند مایع اضافی از طریق کانال‌های جانبی، از نواحی مسدود شده تغییر جهت داده و به طرف جایی هدایت شود که قرار است از آن به صورت دستی تخلیه شود. معمولاً از روش تخلیه دستی به صورت روزانه و به همراه استفاده از یک بانداژ مخصوص و پوشاک فشاری به مدت ۲ تا ۳ هفته استفاده می‌شود. این روش مخصوصاً زمانی مفید است که اندام درگیر خیلی بزرگ است، و بد شکل شده است یا وضعیت پوست آن خوب نیست. این روش همچنین برای تورم صورت، سینه، شکم یا آلت تناسلی هم مفید است.

۵- رژیم غذایی برای لنف ادم

درمان تورم زمانیکه اضافه وزن و چاقی در سالمندان وجود داشته باشد سخت‌تر می‌شود. و اگر اضافه وزن پیدا کنید ورم اندام هایتان بیشتر می‌شود. به همین دلیل باید تلاش کنید تا با رعایت یک رژیم غذایی متعادل و تغذیه سالمندان وزنتان را در محدوده نرمال نسبت به قدتان نگه دارید. شما مسئول بیماری لنف ادم خود هستید! لنف ادم یک مشکل عمری است. پس باید در تمام طول عمر از توصیه فوق پیروی کنید.

پرستاری از سالمند مبتلا به ادم دست و پا و انجام این کارها برای بهبود بیماری را می‌توانید به متخصصان پرستاری شرکت پارسیان مهرپرور محول کنید. ما با تجربه ای چندین ساله در حوزه پرستاری سالمند توانسته ایم تعداد بالایی از سالمندان را در منزل پشتیبانی کرده و به آنها خدمت رسانی کنیم.

درمان تورم لنفاوی با جراحی لنف ادم

چه زمانی جراحی لنف ادم نیاز است؟ لنف ادم وضعیتی است که باعث تجمع غیر طبیعی مایع لنفاوی در زیر پوست می‌شود که تورم های دردناکی را در بدن و معمولا در بازو و اندام تحتانی به همراه دارد. در صورتیکه درمان های غیر جراحی مثل فیزیوتراپی قادر به جلوگیری و کاهش ورم نبودند، جراح، جراحی میکروسکوپی را توصیه خواهد کرد که به آن جراحی بای پس وریدی لنفاوی گفته می‌شود. جراحان پلاستیکی که آموزش های ویژه دیده اند، با میکروسکوپ مخصوص جراحی، این جراحی لنف ادم بسیار پیچیده و ریز را انجام داده و به مدیریت و درمان لنف ادم می‌پردازند.

هنگامی که بیمار در بیهوشی کامل قرار می‌گیرد جراح برش های متعدد یک اینچی در عضو درگیر ایجاد می‌کند و با میکروسکوپ خاص به بررسی می‌پردازد، سپس جراح عروق لنفاوی گشاد شده ای که در زیر پوست قرار دارند را جدا می‌کند. حال جراح عروق لنفاوی گشاد شده را به ورید های نازک کناری که اصطلاحا به آنها ونول گفته می‌شود متصل می‌کند. ورید های کوچک اتصال عروق لنفاوی را به جریان اصلی خون بر قرار می‌کنند و مایع لنفاوی را بطور مستقیم از عضو بیمار به جریان گردش خون باز می‌گرداند و باعث کاهش فشار در اندام درگیر می‌شوند.

درمان لنف ادم با لیزر

لیزر درمانی برای از بین بردن ادم لنفاوی و درمان لنف ادم بسیار موثر است به دلیل اینکه لیزر می‌تواند به راحتی تورم لنفی را کاهش دهد و جریان لنف در بدن را به حالت عادی بازگرداند. لیزر درمانی هیچ دردی ندارد و با نزدیک کردن یک وسیله کوچک به پوست محل مورد نظر توسط پزشک انجام می‌شود. با لیزر درمانی علاوه بر اینکه تورم لنفی برطرف می‌شود , تشکیل لخته خونی در رگ و اختلال غدد لنفاوی نیز برطرف می‌شود. برای درمان لنف ادم با لیزر از لیزر درمانی کم توان (LLLT) برای بیماران مبتلا به ادم لنفاوی سینه و لنف ادم دست استفاده می‌شود. از لیزر درمانی به منظور بهبود جریان لنف در بدن استفاده می‌شود.

3 درمان خانگی و سنتی لنف ادم در سالمندان

دلایل ورم پا مختلف است، مخصوصا در سالمندان. برای رفع و درمان این ورم ها می‌توانید از مواد طبیعی خانگی استفاده کنید. درمان ورم پا در سالمندان و افراد دیگر را می‌توان به سادگی و با ترکیبات گیاهی انجام داد. مثل آب نمک و سرکه سیب و نعنا.

1. سرکه سیب، درمان خانگی ورم پا سالمندان

سرکه خاصیت ضد التهابی و آرام بخشی دارد و درد حاصل از التهاب را بهبود می‌بخشد.

• مواد اولیه :1/2 فنجان سرکه سیب، 6 تکه سیب : ابتدا پارچه تمیزی را درون سرکه خیس کنید و روی موضع قرار دهید و تکه های سیب هم به مدت 20 دقیقه بالای موضع نگه دارید بعد از این زمان تکه های سیب را بردارید و با آب گرم بشوید. این کار را هر شب تکرار کنید.

2. با نمک ورم پا سالمندان را درمان کنید

• حمام با نمک از راههای درمان آماس زانو و پا است و در درمان درد ماهیچه ای موثر است.

مواد اولیه :1/2 فنجان نمک – آب گرم:نمک را داخل آب بریزید و پاهایتان را 15 دقیقه درون این آب قرار دهید مخصوصاً شب ها.

3. رفع ورم پا با نعناع برای درمان ورم پا در سالمندان

• نعناع به دلیل خاصیت فراوانی که دارد برای مشکلات پا موثر است و به طور مستقیم استفاده می‌شود و در بهبود چرخش خون، کنترل حفظ مایعات و جلوگیری از گشاد شدن سیاهرگ ها موثر است.

مواد اولیه : 2 قاشق نعناع – 1 لیتر آب : نعناع را داخل آب در حال جوش قرار دهید تا 10 دقیقه بجوشد سپس آن را روی موضع بمالید هرشب این کار را قبل از خواب انجام دهید.

پیشگیری از بیماری لنف ادم ( ورم دست و پا) در سالمندان

در صورتی که سالمند تحت پرتودرمانی نواحی کشاله‌های ران یا زیر بغل قرار گرفته است تا حد زیادی در معرض خطر ابتلا به لنف ادم می‌باشد. برای سالمند مبتلا به لنف ادم باید از انجام فعالیت‌های شدید، مکرر یا طولانی با اندام‌هایی که در خطر ابتلا به این عارضه قرار دارند اجتناب شود! در صورت وجود فعالیت های شدید ممکن است سبب ایجاد مایع میان بافتی شود. لازم به یادآوری است که خطر بروز این بیماری مادام‌العمر است، پس باید در تمام طول عمر از توصیه فوق پیروی کنید.

نوشته لنف ادم چیست ؟ علت ورم دست و پا، جدیدترین روش درمان ورم لنفاوی +3 درمان خانگی اولین بار در پارسیان مهرپرور | پرستار سالمند , پرستار کودک. پدیدار شد.