زخم بستر در سالمندان که به مدت طولانی در بستر استراحت بوده‌اند ظاهر می‌شود و درمان آن در مراحل اولیه ساده است و با اقدامات مناسب، استفاده از پماد برای زخم بستر و … قابل درمان است. سالمندان، قدرت مراقبت از خود را به دلیل کهولت سن ندارند و نیاز به مراقبت از آنها در این سن بسیار لازم و ضروری است. برای پرستاری بهتر از سالمندان باید بدانید زخم بستر چگونه ایجاد می‌شود؟ چگونه به پیشگیری و یا به درمان زخم بستر بپردازیم؟ همچنین برخی سوالات هنگام مراقبت از سالمندان بستری در منزل که دارای زخم بستر هستند، ممکن است برای شما بوجود بیاید. مرکز مهرپرور با توجه به نیاز شما عزیزان پاسخ همه این سوالات را در این نگارش گردآوری کرده است. در ادامه با ما همراه باشید.

زخم بستر چیست؟

زخم بستر یا بد سور (Bedsore) یا زخم فشاری (Pressure sore) ضایعه ای است که در پوست و بافت‌های زیر پوستی و بر اثر فشار ممتد و طولانی مدت بر پوست ایجاد می‌شود. مشکل زخم بستر اغلب در نقاطی از بدن ایجاد می‌شود که پوست روی یک برجستگی استخوانی قرار گرفته و در بین آنها عضله ای وجود ندارد مانند پاشنه پا و بین باسن‌ها. زخم بستر در اثر بی حرکتی مداوم (می‌تواند ۲۴ ساعت باشد)، به علت کاهش خونرسانی موضعی ایجاد می‌شود.

اگر فردی به هر دلیل توانایی حرکت چندانی ندارد و در بستر بدون حرکت خاصی به حالت درازکش قرار دارد، باید حتما نسبت به تغییر موقعیت آن توجه داشت.

2 علت زخم بستر در سالمندان

چرا زخم بستر می‌گیریم ؟ همانطور که در بالا اشاره شد، قرار گرفتن برای طولانی مدت در بستر، بیهوش شدن، عدم احساس درد و بی‌حرکتی برای مدت طولاتی از جمله مهم‌ترین عواملی هستند که خطر ایجاد زخم بستر را در افراد به خصوص سالمندان افزایش می‌دهند. زخم بستر به صورت کلی دو دلیل اصلی دارد:

1- فشرده شدن

فشرده شدن ممتد پوست بین برجستگی استخوانی زیرین از یک طرف و سطح بستر از طرف دیگر مویرگ‌های تغذیه کننده پوست مسدود می‌شوند. تا وقتی فشار برقرار است این مویرگ‌ها بسته می‌مانند. در یک انسان سالم، فرد در هنگام خواب بطور غیر ارادی مرتبا وضعیت خود را عوض می‌کند و به این ترتیب محل‌هایی از پوست را که زیر فشار قرار می‌گیرند را مرتبا تغییر می‌دهد و به این ترتیب اجازه می‌دهد که بطور نوبتی به همه قسمت‌های پوست زیر بدن خون برسد. در یک فرد بیمار یا سالمند دارای زخم بستر اما این مکانیسم خوب کار نمی‌کند. بیمار مدت‌های طولانی در یک وضعیت ثابت دراز می‌کشد. نتیجه آنست که پوست قسمتی که مدت طولانی بدون جریان خون مانده است قطع شده و آن قسمت از پوست می‌میرد.

2- کشیده شدن

مکانیسم دیگر این است که در حین مراقبت از یک بیمار در بسیاری اوقات فرد مراقب، بیمار را به روی بستر یا ملحفه می‌کشد. این کشیده شدن پوست بخصوص اگر کمی هم مرطوب باشد موجب اصطکاک زیاد بین پوست و سطح زیرین شده و به پوست آسیب می‌زند. گاهی هم بر اثر نیروهایی که در دو جهت مختلف به پوست و استخوان وارد می‌شوند آسیب ایجاد می‌شود . بطور مثال بیماری که در روی تخت خوابیده اگر پشت تخت در زیر سر بیمار بالاتر باشد بیمار به سمت پایین تخت سر می‌خورد. در این حال پوست زیر باسن به علت اصطکاک با ملحفه ثابت مانده ولی استخوان خاجی و دنبالچه به علت وزن بیمار به سمت پایین تخت حرکت می‌کنند. این مکانیسم موجب کشیده شدن عروق زیر پوستی و آسیب به خونرسانی پوست می‌شود.

عوامل افزایش دهنده ریسک خطر زخم بستر

در هر کسی که زیاد حرکت نمی‌کند و نمی‌تواند به راحتی وضعیت خود را تغییر دهد ممکن است زخم بستر ایجاد شود. این بی حرکتی ممکن است به علل زیر ایجاد شود:

• ضعف
• فلجی
• بیماری یا آسیبی که بیمار را کم تحرک یا بی تحرک می‌کند
• کما یا کاهش سطح احساس درد مثلا بر اثر مصرف زیاد داروهای ضد درد

پرستاری از سالمندی که تحرک ندارد کار دشواری است. نیاز به رسیدگی برخی از ایشان به دلیل عدم تحرک دشوار تر نیز خواهد بود. به همین دلیل است که می‌توانیم بگوییم در این افراد پرستاری لازم و ضروری است. پارسیان مهرپرور برای رفع نیاز شما در پرستاری از سالمندان در منزل برای شما این خدمت را ارائه خواهد داد و با متخصصین مجرب علم پرستاری به شما کمک خواهیم کرد تا از کمند مشکلات پرستاری از سالمند خود رهایی یابید.

خدمات بالینی و پرستاری در منزل پارسیان مهرپرورآنلاینسوالی دارید؟ در واتساپ مطرح کنید.

نشانه های زخم بستر چیست؟

علائم زخم بستر در سالمندان عبارتند از:

• ورم
• عفونت
• تخلیه چرک مانند
• دون دون شدن پوست
• مناطق حساس به لمس
• پوسته پوسته شدن پوست
• تغییرات غیرعادی در رنگ پوست یا بافت
• منطقه‌ای از پوست که در لمس سردتر یا گرم‌تر از مناطق دیگر است.

علائم شروع انواع زخم بستر در سالمندان

زخم بستر از مواردی است که شامل حالت‌ها و مراحل مختلفی است. می‌توانید در ادامه به انواع مختلف آن آگاهی پیدا کنید و آشنا شوید. زخم بستر به صورت کلی به ۴ درجه یا مرحله تقسیم می‌شود:

1. زخم بستر خفیف : عکس از مراحل اولیه زخم بستر

در این مرحله پوست سالم است. این مرحله بیشتر در کسانی که رنگ پوستشان روشن است دیده می‌شود! این مدل زخم بستر در سالمندان باعث میشود که پوست قرمز شده و وقتی با انگشت به آن فشار می‌آوریم به صورت نرمال رنگ سفید به خود نگیرد و دیرتر سفید می‌شود. از علائم این مرحله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سفت
• دردناک
• نرم تر از معمول
• سردتر یا گرم تر از معمول

همانطور که متوجه شدید همه موارد به صورت همزمان اتفاق نمی‌افتد در صورتی که بخشی از آن نیز دیده شد به درمان آن بپردازید.

2. مرحله دوم تشکیل زخم بستر

این مرحله را می‌تواند مرحله از زخم بستر در سالمندان دانست که لایه رویی پوست (اپیدرم) از بین می‌رود! یک زخم فرو رفته به رنگ صورتی یا قرمز در محل تشکیل می‌شود. این مرحله امکان دارد تا حدی پیش رود که در محل زخم، تاول تشکیل شود .

3. مرحله سوم بوجود آمدن زخم بستر

مراحل ۳ و ۴ از جمله مراحل سخت است که خطرات عفونت در آن بسیار بالاست! در این مرحله از زخم بستر می‌توان گفت چربی زیر پوست نمایان می‌شود. علاوه بر آن زخم گود می‌شود و ته زخم بافت مرده زرد رنگی است. آسیب ممکن است به زیر پوست سالم هم برسد.

4. مرحله چهارم در پیشرفت زخم بستر (زخم بستر شدید) + عکس زخم بستر شدید

این مرحله را میتوان از جمله سخت ترین مرحله از زخم بستر در سالمندان و یا بیماران دانست. در این مرحله عضله، تاندون یا استخوان نمایان می‌شود. کف زخم بافت مرده خشکیده است. در نهایت می‌توان گفت آسیب وسعت یافته و به زیر پوست به ظاهر سالم هم گسترش یافته است.

نواحی تحت فشار

نواحی اصلی فشار در زخم بستر در سالمندان موارد زیر هستند! چرا که بیشترین سطح تماس با زمین و یا تخت را دارند:

• آرنج‌ها
• پاشنه پا
• پشت سر پشت کمر
• ناحیه باتکس (باسن)

در کسانی که مدت زیادی در حالت درازکش به شانه قرار دارند زخم بستر در نواحی زیر دیده می‌شود. نواحی فشار عبارتند از:

• کناره‌های سر
• گوشه لاله گوش
• روی برجستگی کنار زانو
• روی پوست قوزک خارجی
• روی برجستگی کناری لگن

در کسانی که مدت زیادی در ویلچر می‌نشینند، زخم بستر می‌تواند در محل‌های زیر تشکیل شود:

• پشت استخوان‌های کتف یا ستون مهره
• پوست روی ساعد یا ران در جایی که روی صندلی تکیه میدهند.
• پشت استخوان خارجی، درست بین دو برجستگی باسن یا روی برجستگی باسن

پرستار سالمند باید توجه داشته باشد، برای کسی که مدت زیادی در بستر میخوابد یا روی ویلچر می‌نشیند و نمی‌تواند وضعیت خود را عوض کند بررسی مکرر پوست نواحی ذکر شده برای دیدن علائم احتمالی تشکیل زخم بستر ضروری است. توجه داشته باشید که زخم بستر در سالمندان مانند کوه یخ است یعنی تخریب بافتهای زیرین بیشتر از آنچه به نظر می‌رسد درگیر شده اند. فقط و فقط مراقبت صحیح همراه با دانش راه حل اساسی برای پیشگیری لازم و ضروری است.

مراقبت از زخم بستر در منزل

در درجه اول مهمترین قسمت درمان در زخم بستر برطرف کردن عامل ایجاد یعنی فشار می‌باشد. بعد از جابجایی مرتب بیمار هر 2 ساعت یکبار و ماساژ مناطق فشار و همچنین استفاده از پانسمان‌های فیلم جهت بهتر شدن خونرسانی و همچنین محافظت از پوست که کمک شایانی به درمان زخم بستر در مراحل اولیه می‌کند.

بهترین و سریعترین درمان زخم بستر در منزل

زخم بستر در سالمندان در مراحل مختلف، درمان‌های متفاوتی دارد. پیشنهادات زیر را برای مراقبت از پوست در نظر بگیرید:

1. تمیز و خشک کردن پوست: پوست را با مواد پاک کننده ملایم بشویید و به آرامی خشک کنید. این روش تمیز کردن را به طور مرتب برای محدود کردن تماس پوست با رطوبت، ادرار و مدفوع انجام دهید. در زخم‌های باز هر بار که پانسمان را تعویض می‌کنید، زخم را باید با محلول سالین شستشو دهید.
2. محافظت از پوست: استفاده از پودر تالک ساده (پودر بچه) برای محافظت از پوست در نقاطی که دچار اصطکاک می‌شوند. برای پوست‌های خشک از لوسیون استفاده کنید. در صورت لزوم، ملحفه و لباس را تعویض کنید. مراقب دکمه‌های لباس و چین و چروک در ملافه که پوست را تحریک می‌کند، باشید.
3. بررسی روزانه پوست: هر روز برای علائم هشدار دهنده ای از زخم‌های فشاری پوست را به دقت و از نزدیک نگاه کنید.
4. جدا کردن بافت مرده زخم بستری: که بافت آلوده ندارد سریعتر درمان می‌شود، بنابراین دبریدمان و بریدن بافت‌های مرده ضروری است.
5. استفاده از پانسمان: پانسمان از زخم محافظت می‌کند و بهبودی را سرعت می‌بخشد. برخی از پانسمان‌ها با از بین بردن بافت مرده، از عفونت جلوگیری می‌کنند.
6. آنتی بیوتیک: استفاده از آنتی بیوتیک‌های خوراکی یا کرم آنتی بیوتیک، می‌تواند به درمان عفونت کمک کند.

ویژگی پانسمان زخم انجام شده در منزل

بایستی پانسمان برای مدت زمان طولانی انجام شود و نیازی به تعویض مکرر نداشته باشد، کاهش تعداد دفعات تعویض پانسمان علاوه بر این که در هزینه پرداختی به پرستار صرفه جویی می‌کند باعث کاهش میزان ترشح عفونت می‌شود اما باید دقت کرد که این زمان آنقدری طولانی نشود که پانسمان به زخم بچسبد.

پانسمان کامفیل برای درمان قطعی زخم بستر در سالمندان

زمانی که زخم بستر بیمار در مراحل اولیه خود قرار داشته و ترشح و عفونت آن کم و یا متوسط است می‌توان از کامفیل استفاده کرد. پانسمان کامفیل از انتشار و گسترش عفونت جلوگیری کرده و به درمان هرچه سریع‌تر زخم کمک می‌کند. این نوع پانسمان برای زخم یک محیط مرطوب و عایق را به وجود می‌آورد که از زخم در برابر انواع عفونت‌ها جلوگیری می‌کند، هم‌چنین به آنزیم‌های بدن کمک می‌کند تا زخم در مدت زمان کوتاهی بهبود یابد.

جراحی درمان زخم بستر – دبریدمان – گرافت

گاهی اوقات زخم بستر آنچنان شدید است که منطقه وسیعی از پوست از بین می‌رود و بافت‌های زیرین آن مانند استخوان و تاندون‌ها بدون حفاظ می‌مانند. در این موارد ممکن است بدن نتواند بافت جدیدی را بر روی استخوان یا تاندون و به صورت جایگزین پوست بسازد. این بیماران معمولا نیاز به عمل جراحی دارند. در این اعمال جراحی بافت‌های مرده و عفونی کاملا خارج می‌شوند و سپس با استفاده از روش‌های جراحی ترمیمی از پوست قسمت‌های دیگر بیمار بر روی استخوان یا تاندون‌ها استفاده می‌شود.

بهترین پماد برای زخم بستر سالمندان

در کنار راهکارهای درمان، استفاده از پمادهای ترمیم کننده توصیه می‌شود. این پماد علاوه بر خاصیت ترمیم کنندگی که دارد به کنترل و پیشگیری از عفونت نیز کمک می‌کند. انواع پماد زخم بستر به شرح زیر است:

1. پماد کالاندولا بر بهبودی زخم بستر: پماد کالاندولا با توجه به ارزانی و در دسترس بودن می‌تواند در درمان زخم‌های فشاری مورد استفاده قرار گیرد و در بهبود زخم موثر می‌باشد و به عنوان یک روش درمانی در بیمارستان‌ها و منازل برای درمان زخم‌های فشاری بیماران تجویز و استفاده شود.
2. مصرف پماد الیز برای درمان زخم بستر: مورد مصرف آن برداشتن نسوج مرده و زائد در ضایعات عفونی و ملتهب پوست و زخمها ی بزرگسالان و کودکان می‌باشد. این پماد را حداقل روزی یکبار و در بهترین حالت 3-2 بار در روز روی موضع بمالید.

درمان خانگی زخم بستر سالمندان

مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی برای درمان قطعی زخم بستر یا زخم فشاری رایج هستند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند : ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم، درد بیمار را تسکین می‌دهند، التهاب او را کم می‌کنند و جلوی لخته شدن خون در ناحیه زخم را می‌گیرند. این داروها گاهی به‌صورت خوراکی و گاهی موضعی تجویز می‌شوند. مصرف آن‌ها قبل یا بعد از جابه‌جایی بیمار و مراقبت از زخم بسیار مفید است. داروهای ضد درد موضعی در طول مراقبت از زخم هم مؤثر هستند.

1. درمان خانگی زخم بستر : درمان زخم بستر در منزل با عسل

عسل خواص آنتی‌اکسیدانی، ضد باکتریایی و ضد التهابی دارد. از این ماده برای پانسمان زخم‌های مختلف استفاده می‌کنند. توصیه مهم اینکه پیش از استفاده درمان زخم بستر با عسل حتما با پزشک خود مشورت کنید. مسلما همه زخم‌ها با عسل بهبود پیدا نمی‌کنند. برای نمونه، زخم بستر درجه چهار، حتما باید تحت جراحی قرار بگیرد. گاهی اوقات عسل پزشکی در قالب پماد یا سایر داروهای موضعی تجویز می‌شود. پس به‌هیچ‌وجه، از عسل یا سایر مواد خوراکی، به‌صورت خودسرانه برای درمان زخم بستر استفاده نکنید! عسل پزشکی استریل ‌شده، و احتمال اینکه به واکنش‌ نامناسبی از سوی سیستم ایمنی بدن منجر شود، بسیار کمتر است. این عسل‌ها را می‌توانید با تجویز پزشک، تهیه کنید.

2. درمان زخم بستر در سالمندان با زردچوبه

زردچوبه یکی از مهم ترین ادویه‌های گیاهی است که خواص درمانی نیز دارد. کمک به بهبود گردش خون، مبارزه با عفونت و تقویت سیستم ایمنی از مهمترین خواص زردچوبه هستند که به بهبود هرچه بهتر زخم بستر کمک می‌کند.

تغذیه مناسب برای جلوگیری از زخم بستر در سالمند

اشاره کردیم که یکی از راه‌های موثر در جلوگیری از بروز زخم بستر در سالمندان، تغذیه مناسب است. افت شدید کالری، ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن سالمندان باعث می‌شود که احتمال بروز زخم بستر در آن‌ها تشدید شود. علاوه بر آن داشتن تغذیه سالم سالمندان در درمان زخم بستر نیز فوق‌العاده مهم است. از جمله مهم‌ترین مواد غذایی که باید در رژیم روزمره سالمندان گنجانده شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آب فراوان
• سبزیجات سالم
• میوه‌های فصل
• آجیل و خشکبار
• آب میوه‌های طبیعی
• گوشت قرمز، مرغ و ماهی

عوارض زخم بستر در بیماران و سالمندان

بعد از تشکیل زخم بستر پس از مدتی عوارضی ایجاد می‌شود که مهمترین آنها عبارتند از :

• عفونت استخوان و مفصل : عفونت پوست میتواند به استخوان و یا مفصل گسترش یافته و عفونت ایجاد کند.
• عفونت پوست : پوست زخم شده پس از مدتی به علت رشد میکروب‌ها عفونی (دارای ترشح و بدبو) می‌شود.
• سرطان : اگر زخم بستر به مدت طولانی باقی بماند ممکن است در پوست آن سرطان پوست ایجاد شود.
• عفونت خون : باکتری‌هایی که در محل زخم بستر شروع به رشد و تکثیر میکنند میتوانند به جریان خون وارد شده و موجب عفونت سراسری در بدن و مرگ بیمار شوند.

آیا زخم بستر موجب مرگ می‌شود؟

زخم بستر در صورت عفونی شدن به شکلی که عفونت زخم وارد خون شود می‌تواند باعث مرگ بیمار شود.

پیشگیری از زخم بستر در سالمندان

در تمامی مجامع علمی «پیشگیری بهتر از درمان است»! به همین دلیل ما نیز بر روی پیشگیری بیشتر از درمان توجه خواهیم داشت. برای جلوگیری از زخم بستر در سالمندان باید نکات زیر را مورد توجه قرار داد:

1. تعویض لباس یا ملحفه‌های خیس
2. جلوگیری از چروک شدن لباس و ملحفه
3. جلوگیری از جا ماندن وسایل زیر بیمار یا سالمند
4. ویتامین‌ها و مواد غذایی لازم در مددجویان با ریسک بالای زخم
5. استفاده از تشک مواج ( از نوع تشک ارزان) برای جلوگیری از زخم بستر
6. جلوگیری از جابجایی ناگهانی و کشیده شدن روی ملحفه یا بالعکس (ترک‌های پوستی)
7. جابجایی مکرر به صورت صحیح، حداکثر هر ۲ ساعت جهت کاهش فشار در نقاط تحت فشار

اهمیت تغییر وضعیت (تغییر پوزیشن) در پیشگیری از زخم بستر

حداقل هر یکساعت یکبار باید وضعیت سالمند تغییر کند. در کسانی که قدرت اندام فوقانی آنها خوب است میتوانند با استفاده از میله‌ها و دستگیره‌هایی که از بالای سر بیمار در تخت آویزان است وضعیت خوابیدن خود را تغییر دهند. بعضی انواع بالشتک که با آب، فوم، ژل یا هوا پر می‌شوند میتوانند به توزیع بهتر فشار کمک کنند.

• نباید بالای سر تخت بیمار با بیش از سی درجه بالا آورد.
• قسمت‌های حساس به زخم بستر در هنگام دراز کشیدن، کمتر تحت فشار قرار گیرند.
• گاهی اوقات استفاده از تشک‌های مواج که فشار را در نقاط مختلف پوست مرتبا تغییر می‌دهند کمک کننده است.

چه مواقعی برای درمان زخم بستر به پزشک مراجعه کنیم؟

دوره نقاهت درمان زخم بستر با توجه به عمق زخم و روش درمان انتخابی متفاوت است. هرچه زخم زودتر شناسایی شود، درمان آسانتر می‌شود. استفاده از پانسمان کامفیل یکی از روش‌هایی که در مراحل اولیه بسیار جواب‌گو است و نسبت به سایر روش‌ها هزینه کمتری دارد. زخم بستر را در مراحل اولیه می‌توان با روش‌های خانگی درمان کرد اما به هرحال توصیه می‌شود با متخصصین زخم بستر در این زمینه مشورت شود. اگر علائم زیر را مشاهده کردید فورا به دکتر پوست مراجعه کنید:

• تب
• بوی بد زخم
• ترشح از زخم
• افزایش قرمزی
• گرما و یا تورم در اطراف زخم

اگر شستشو و پانسمان زخم بستر در منزل برای شما دشوار است، می‌توانید برای هماهنگی با مرکز خدمات پرستاری پارسیان مهرپرور تماس بگیرید.

خلاصه مطلب زخم بستر سالمندان

زخم بستر بیماری شایعی است که در افرادی رخ می‌دهد و به ناحیه ای از بدن فشار زیادی وارد می‌کنند. در مراحل اولیه، این آسیب‌ها تهدید کننده زندگی نیستند، اما در صورت عدم درمان، به مرور زمان بدتر می‌شوند و به دلیل عفونت می‌توانند زندگی را تهدید کنند. تغذیه تاثیرات زیادی در این بیماری دارد. پروتئین و سبزی‌ها تازه به ویژه منبع غنی ویتامین C نقش مهمی در بهبود زخم بستر دارد. یک رژیم غذایی سالم می‌تواند به بدن شما در بازسازی سلول ها و التیام زخم‌ها کمک کند. درمان‌های زیادی برای زخم بستر در سالمندان وجود دارد، استفاده از زخم بستر و سلول‌های بنیادی و لیزر دو مورد از رایج‌ترین درمان‌ها برای درمان چنین زخم‌هایی هستند. این نوع پانسمان‌ها سلول‌های جدید در ناحیه زخم را تحریک کرده و زخم را سریع تر بهبود می بخشند. لیزر درمانی روش دیگری برای درمان ترک های پوستی است.

نوشته زخم بستر در سالمندان : مراحل زخم بستر و بهترین درمان زخم بستر (+8 روش پیشگیری) اولین بار در پارسیان مهرپرور | پرستار سالمند , پرستار کودک. پدیدار شد.