مننژیت در کودکان از این رو خطرناک است که در آنان عوارض جدی تری نشان می‌دهد. با اینکه درصد ابتلای کودکان به این بیماری در مقایسه با بزرگسالان کمتر است. اما به دلیل اینکه سد خونی مغزی در کودکان به اندازه بزرگسالان تکامل نیافته و کودکان سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، عوارض مننژیت در کودکان نگران‌کننده‌تر از بزرگسالان است. در این مقاله از مرکز پارسیان مهرپرور به بررسی دلایل ایجاد مننژیت، 14 مورد از علائم و 4 مورد از راه‌های تشخیص مننژیت می‌پردازیم.

عناوینی که در این مقاله به بررسی آنها می پردازیم:

1. مننژیت چیست؟
2. علت مننژیت در کودکان
3. انواع مننژیت
4. پیشگیری از مننژیت
5. راه‌های ابتلا به مننژیت کودکان
6. 14 مورد از علائم مننژیت کودکان
7. 4 آزمایش تشخیص مننژیت کودکان
8. درمان مننژیت در کودکان

مننژیت در کودکان چیست؟

به التهابی که توسط عفونت مایع اطراف مغزی و نخاعی بوجود می‌آید مننژیت (meningitis)، می‌گویند. بیشتر دلیل بیماری مننژیت عفونت، باکتری‌ها یا ویروس‌ها هستند اما در مواردی دیگر می‌توانند به دلیل مصرف داروها یا بیماری‌های خاصی باشند. مننژیت باکتریایی نادر است اما معمولاً جدی بوده و در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند تهدید کننده‌ی سلامت کودکان می‌باشد. مننژیت باکتریایی یک اورژانس پزشکی واقعی می‌باشد که حتی در صورت درمان امکان دارد منجر به مرگ یا آسیب مغزی شود.

چه چیزی باعث مننژیت می شود؟

مننژیت کودکان اغلب در اثر عفونت باکتریایی یا ویروسی ایجاد می‌شود که به مایع مغزی نخاعی (CSF) منتقل می‌شود. CSF مایعی است که از مغز و نخاع محافظت می‌کند. قارچ یا انگل نیز ممکن است باعث مننژیت شود، اما این نوع مننژیت فقط در کودکان با افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شایع است.

سویه‌های باکتریایی که باعث مننژیت می‌شوند عبارتند از:

• هموفیلوس آنفولانزا
• لیستریا مونوسیتوژنز
• استرپتوکوک پنومونیه
• نایسریا مننژیتیس (مننگوکوک)
• بسیاری دیگر از انواع باکتری‌ها

ویروس‌هایی که می‌توانند باعث مننژیت شوند عبارتند از:

• ویروس آنفولانزا
• ویروس نیل غربی
• ویروس فلج اطفال
• ویروس اوریون (پارامیکسو ویروس)

علت ایجاد مننژیت در کودکان

دلایل ایجاد مننژیت در کودکان چیست؟ اکثر باکتری‌ها و ویروس‌هایی که باعث ایجاد مننژیت می‌شوند شایع هستند و با سایر بیماری‌های معمول مرتبط می‌باشد می‌باشند. آنهایی که پوست، سیستم ادراری یا دستگاه گوارشی و تنفسی را آلوده می‌کنند، می‌توانند بواسطه‌ی جریان خون و از طریق مایع مغزی نخاعی که مایعی است که در داخل و اطراف نخاع گردش می‌کند، به مننژها انتقال پیدا کنند و باعث بیماری شوند

نکته:

• معمولاً در اواخر تابستان و اوایل پاییز ایجاد می‌شود.
• هفتاد درصد از عفونت‌ها در کودکان زیر پنج سال رخ می‌دهد.
• مننژیت ویروسی معمولاً جدی نیست و علائم باید ظرف چند هفته ناپدید شوند.

راه‌های ابتلا به مننژیت در کودکان

کودکان از طریق راه‌هالی زیر می‌توانند به این عارضه مبتلا شوند:

• تماس نزدیک با فرد ناقل عفونت
• قطرات ناشی از عطسه، مکالمه نزدیک، یا بوسیدن
• دست‌زدن به اشیاء آلوده مانند دستگیره در، سطوح مختلف یا اسباب‌بازی‌ها و سپس دست‌زدن به بینی، دهان یا چشم‌ها

14 مورد از علائم مننژیت در کودکان

مننژیت در کودکان زیر ۲ سال بسیار خطرناک است و باید جدی گرفته شود، زیرا سیستم بدنی کودک ضعیف می‌باشد و باعث میشود کودک دچار عفونت مغزی شود. نشانه‌های مننژیت بستگی به سن کودک و دلیل عفونت دارد و می تواند درهر کودک متفاوت باشد. علائم اولیه بیماری مننژیت می‌توانند بلافاصله ظاهر شوند یا چند روز پس از اینکه کودک دچار سرماخوردگی، اسهال و استفراغ یا سایر علائم عفونت شد، شروع شوند. علائم شایع عبارتند از:

1. تشنج
2. تغذیه ضعیف
3. گرفتگی گردن
4. تب و لرز کردن
5. تهوع و استفراغ
6. کج خلقی کردن
7. راش‌های پوستی
8. گریه شدید و بلند
9. تغییر وضعیت روانی
10. سردرد شدید در کودک
11. لتارژی یا کاهش هوشیاری
12. تحریک پذیری در کودکان
13. نور هراسی یا حساسیت چشم به نور
14. فونتانل‌های برآمده (نقاط نرم در جمجمه نوزاد ممکن است برآمده شوند)

نشانه‌های مننژیت در نوزادان

نوزادان مبتلا به مننژیت ممکن است علائم معمول را نداشته باشند. به جای آن ممکن است بسیار عصبی، خسته و تب‌دار باشند. نکته: باکتریهایی که باعث مننژیت می‌شوند تا حد زیادی با واکسیناسیون منظم در کودکی قابل پیشگیری می‌باشند.

راه‌ های تشخیص مننژیت در کودکان

برای تشخیص مننژیت ممکن است به هر کدام از موارد زیر نیاز باشد، 4 آزمایش تشخیص مننژیت در کودکان به شرح زیر است:

1. پونکسیون کمری
2. رنگ آمیزی گرم و کشت مایع مغزی نخاعی (CSF)
3. اشعه ایکس قفسه سینه برای جستجوی سایر نقاط عفونت
4. سی تی اسکن سر برای یافتن هیدروسفالی، آبسه یا تورم عمیق

توجه: از آنجایی که مننژیت یکی از علل مهم تب در نوزادان می‌باشد، اغلب در نوزادانی که تب با منشا نامشخص دارند، سوراخ کمری انجام می‌شود.

انواع مننژیت

این بیماری غالبا توسط باکتری یا ویروس ایجاد می‌شود. البته عواملی مانند آسیب فیزیکی، بیماری و داروهای خاص نیز می‌توانند منجر به بروز این بیماری شوند. در واقع ۵ نوع مننژیت وجود دارد: باکتریایی، ویروسی، انگلی، قارچی و غیر عفونی. علائم همه‌ی انواع با یکدیگر مشابه هستند، اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد. معالجه‌ی این بیماری با توجه به علت آن متفاوت است، بنابراین تشخیص عامل ایجاد کننده‌ی آن مهم است. 2 نوع مننژیت وجود دارد که در ادامه به صورت کامل به آن می‌پردازیم:

1. مننژیت ویروسی

مننژیت ویروسی شدت مننژیت باکتریایی را ندارد و با مصرف کردن مایعات فراوان و استراحت کردن داروهای تجویز شده توسط پزشک درمان میشود. درمان آن شامل مصرف آنتی‌بیوتیک نیست زیرا آنتی‌بیوتیک‌ها بر روی ویروس‌ها تاثیری ندارند.اگر کودک در بیمارستان بستری شد به دلیل خوب شدن حال عمومی کودک است.

علائم مننژیت ویروسی

علائم مننژیت ویروسی بیشتر شبیه به آنفولانزا است. این علائم شامل مانند تب و سردرد می‌باشد و امکان دارد به حدی خفیف باشد که بیماری تشخیص داده نشود. بسیاری موارد مننژیت ویروسی ظرف ۷ تا ۱۰ روز و بدون هیچ گونه عوارض یا نیاز به درمان برطرف خواهد شد.

2. مننژیت باکتریایی در کودکان

مننژیت باکتریایی شدیدتر است و کودک نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارد و باید در بیمارستان بستری شود. جهت از بین بردن باکتری‌ها، پزشکان آنتی‌بیوتیک‌های قوی را وارد جریان خون بیمار می‌کنند. نوزادان اغلب باید تا دو هفته در بیمارستان و تحت سرم بستری باشند. با دیدن هر کدام از علائم بیماری مننژیت سریعا کودک را به بیمارستان ببرید، اگر درمان در همان ساعات اولیه انجام شود ۸۵% بیماران سلامتی خود را بدست می‌آورند.

۳. مننژیت انگلی

این شکل از بیماری باعث عفونت مغزی می‌شود که به سرعت طی ۱ تا ۱۲ روز پیشرفت می‌کند. علائم مننژیت انگلی، ۱ تا ۷ روز پس از ورود عامل عفونت به بدن، ظاهر می‌شود. انگل ایجاد کننده‌ی بیماری، در سراسر جهان در منابع گرم آب شیرین (مانند دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و چشمه‌های آب گرم)، خاک، آب تخلیه شده از منابع صنعتی، استخرهای شنا و آبگرمکن‌ها دیده شده است. ارگانیسم میکروسکوپی، از طریق بینی وارد بدن می‌شود و به مغز می‌رود و در آنجا شروع به تخریب بافت مغز می‌کند. نوع انگلی این بیماری، نمی‌تواند از طریق تماس فرد به فرد منتقل شود.

۴. مننژیت قارچی

مننژیت قارچی، به علت ورود قارچ به جریان خون اتفاق می‌افتد. افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند، بیش‌تر در معرض خطر ابتلا به این نوع بیماری قرار دارند. مننژیت قارچی اغلب در اثر استنشاق‌هاگ قارچ از خاک آلوده یا فضولات پرندگان یا خفاش ایجاد می‌شود. درمان شامل مصرف دوره‌های طولانی داروهای ضد قارچ با دوز بالا است که معمولا در بیمارستان از طریق تزریق داخل وریدی انجام می‌شود. نوع قارچ و وضعیت سیستم ایمنی بدن بیمار، مدت زمان درمان را تعیین می‌کند. مننژیت کریپتوکوکی، که ناشی از قارچ است، رایج‌ترین شکل مننژیت در افراد مبتلا به HIV است.

۵. مننژیت غیر عفونی

مننژیت غیر عفونی، مانند مننژیت انگلی و قارچی، قابل انتقال از شخصی به شخص دیگر نیست. این نوع بیماری، به طور معمول در نتیجه‌ی سرطان، لوپوس، آسیب به سر، جراحی مغز یا برخی از داروها ایجاد می‌شود.

درمان مننژیت در کودکان (باکتریایی و ویروسی)

نوع درمان با توجه به علائم، سن کودک و سلامت عمومی او انتخاب می‌شود. همچنین شدت مننژیت در انتخاب روش درمان تاثیرگذار است. درمان‌ها بسته به عامل مننژیت متفاوت می‌باشند:

1. درمان مننژیت باکتریایی کودکان

درمان در اسرع وقت صورت می‌گیرد. پزشک به کودک شما آنتی بیوتیک داخل وریدی تجویز می‌کند تا باکتری‌ها را از بین ببرد. همچنین کودک داروی کورتیکواستروئید دریافت می‌کند که تورم (التهاب) و فشار در مغز را کاهش می‌دهد. استروئیدها همچنین سبب کاهش خطر کم شدن شنوایی و آسیب مغزی می‌شوند.

2. درمان مننژیت ویروسی کودکان

معمولا بدون درمان و خود به خود بهبود می‌یابد اما گاهی درمان برای کاهش علائم انجام می‌شود. مننژیت در کودکان زیر دو سال، نوزادان و کودکان با سیستم ایمنی ضعیف امکان دارد نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشند. نکته: هیچ دارویی برای درمان ویروس‌هایی که باعث مننژیت می‌شوند وجود ندارد. تنها ویروس هرپس سیمپلکس است که با داروی ضد ویروسی داخل وریدی درمان می‌شود.

پیشگیری از مننژیت در کودکان

چندین واکسن مننژیت برای کودکان برای جلوگیری از برخی از عفونت‌های باکتریایی که می‌توانند باعث مننژیت شوند در دسترس می‌باشد. واکسن مننژیت کودکان در ایران و همچنین بزرگسالان جوان دو نوع می‌باشد:

نوع اول: واکسن کونژوگه مننگوکوکی

• برای محافظت در برابر انواع باکتریA-C-W-Y
• اولین دوز در کودکان ۱۱-۱۲ ساله و دوز تقویتی در سن ۱۶ سالگی تزریق می‌شود. برخی از کودکان که ایمنی ضعیفی دارند به دوزهای بیشتری نیازمند هستند.

نوع دوم: واکسن مننگوکوکی نوع B

• برای پیشگیری از ابتلا به باکتری نوع B
• سن تزریق ۱۶ تا ۲۳ سال می‌باشد و البته بهتر است تا ۱۸ سالگی تزریق شود.

نکته:

• بسته به نوع واکسن نیاز است دو تا سه باز دوز تقویتی دریافت گردد.
• شستن صحیح دست‌ها و دوری از افراد بیمار، می‌تواند به پیشگیری از مننژیت کمک نماید.
• واکسن‌هایی که در برابر ویروس‌هایی مانند سرخک، اوریون، آبله مرغان و آنفولانزا محافظت می‌کنند، می‌توانند از مننژیت ویروسی جلوگیری کنند.

عوارض مننژیت در کودکان

از طرف دیگر، مننژیت باکتریایی سریع بروز می‌کند و بسیار جدی است. بیشتر کودکان مبتلا به مننژیت باکتریایی بدون عوارض طولانی مدت بهبود می‌یابند، اما مننژیت باکتریایی می‌تواند باعث ناشنوایی، نابینایی، تأخیر در رشد، از دست دادن توانایی گفتار، مشکلات عضلانی، نارسایی غدد کلیوی و آدرنال، تشنج و حتی مرگ شود.

خلاصه مطلب

مننژیت حاد باکتریایی نیاز به درمان فوری بیمارستانی و آنتی بیوتیک دارد. علائم ثانویه مانند تورم مغز، شوک و تشنج نیاز به سایر داروها و مایعات داخل وریدی دارد. آنتی بیوتیک‌ها در برابر مننژیت ویروسی بی اثر هستند و علائم آن باید طی چند هفته از بین بروند.

نوشته مننژیت در کودکان : علائم مننژیت (14 مورد)، راه‌های تشخیص و درمان (+ عوارض) اولین بار در پارسیان مهرپرور | پرستار سالمند , پرستار کودک. پدیدار شد.