مفیدترین و بهترین غذاهای کمکی کودکان

غذای کمکی کودک در سنین ۶ تا ۱۲ ماهگی، دغدغه اصلی مادران می‌باشد. شیر مادر غذای طبیعی برای شیرخواران می‌باشد و آنها بایستی در 6 ماه اول فقط از شیر مادر تغذیه شوند. پس از این دوره غذاهای كمكی مورد نیاز خواهد بود. برای اطمینان از اینكه شیرخواران به خوبی رشد كنند و سالم باشند، بسیار اهمیت دارد كه بدانیم چه غذاهایی را، چه مقدار و چند بار در روز به آنها بدهیم. تغذیه سالم بر روند رشد کودکان تاثیر مثبت گذاشته و سلامت آن‌ها را تا حد زیادی تضمین می‌کند. در حقیقت اولین طعمی که کودک شما قرار است با آن آشنا شود ، غذای کمکی است. در این مقاله از سایت مرکز مهرپرور به بررسی راهنمای کامل غذای کمکی از 6 تا 12 ماهگی کودک و نکات مهم آن می‌پردازیم.

موارد زیر را در این مقاله بررسی می‌کنیم :

• سوالات کلیدی والدین درباره غذای کمکی
• فاصله بین شیر و غذای کمکی کودک باید چقدر باشد؟
• نکات اساسی در مورد غذای کمکی کودک
• غذای کمکی کودک به چه وسیله ای داده شود؟
• غذای کمکی جدید چه زمان به برنامه غذایی کودک اضافه شود؟
• چه غذاهایی برای نوزادان مناسب هستند؟
• استفاده از مخلوط کن برای غذای کمکی
• آیا مجازیم به غذای کمکی کودک نمک اضافه کنیم؟
• مصرف مولتی ویتامین برای شیرخواران
• مصرف مایعات در شیرخواران ۶ تا ۱۲ ماهه

سوالات کلیدی والدین درباره غذای کمکی

برای تازه مادران همواره چند سوال مطرح می‌باشد : شروع غذای کمکی نوزاد چه زمانی باشد؟ چه غذاهایی در کنار شیر مادر مجاز می‌باشند؟ بهترین غذاهای کمکی برای کودک چیست؟ از چه هنگام باید شروع به دادن غذاهای جامد به کودک بکنیم؟ اضافه کردن موز به شیر بیشتر به کودک کمک می‌کند؟ یا درست کردن حریره بادام برای او مناسب تر است؟ کودک مجاز می‌باشد هر کدام از این طعم ها را در چند ماهگی تست کند؟ پاسخ این سوالات و خیلی از مسائل اساسی در مورد تغذیه تکمیلی کودک در این نگارش گنجانده شده است.

فاصله بین شیر و غذای کمکی کودک باید چقدر باشد؟

مهم‌ترین نکته آن است که در سنین ۶ تا ۱۲ ماهگی ، هنوز هم غذای اصلی کودک شیر مادر است و غذای کمکی کودک بهتر است بعد از تغذیه با شیر مادر و نه با فاصله زیاد ، داده شود. شیر دادن به نوزاد بعد از غذا در صورتی که شیرخوار تمایل داشته باشد شیر مادر بخورد مشکلی وجود ندارد. اگر غذا در فواصل تغذیه با شیر مادر داده شود ، می‌تواند علت کم و یا بی کیفیت بودن شیر مادر شود. زیرا موجب کاهش ترشح شیر مادر و یا حتی جایگزین شیر مادر گردد.

نکات اساسی در مورد غذای کمکی کودک (مرحله به مرحله از 6 تا 12 ماهگی)

از چند ماهگی به نوزاد غذا بدهیم؟ شروع غذای کمکی از پایان ۶ ماهگی همراه با ادامه شیر مادر سبب رشد مطلوب کودکان می‌شود. غذای اصلی شیرخوار در سال اول زندگی شیر مادر است. با شروع غذای کمکی ، ضمن افزایش دفعات شیردهی لازم است به شیرخوار آب جوشیده خنک شده نیز داد تا ادرار کودک پر رنگ و مدفوع او سفت و سخت نشود. در ادامه نحوه شروع و ادامه غذای کمکی کودک را از پایان شش ماهگی تا 12 ماهگی بیان می‌کنیم. (+جدول برنامه غذایی به صورت هفته به هفته)

1) غذای کمکی کودک : بعد از شش ماهگی تا پایان ۷ ماهگی

در این زمان هدف اصلی چشاندن غذا به نوزاد است تا شیرخوار با طعم و قوام غذا و سپس خوردن غذا به وسیله قاشق آشنا شود. بنابراین در چند روز اول شروع غذای کمکی نوزاد ، دادن یک یا دو قاشق مرباخوری غذا کافی است. در ابتدا می‌توان مقدار کمی از غذا را در نوک قاشق مرباخوری گذاشت و به شیرخوار ارائه کرد تا ظرف مدت کوتاهی او یاد بگیرد که چگونه با استفاده از لب‌ها و زبان خود غذا را از قاشق برداشته و به قسمت عقب حلق خود ببرد و آن را ببلعد. گاهی احتمالاً شیرخوار با زبانش غذا را بیرون بدهد این اتفاق طبیعی می‌باشد و الزاماً دلیل دوست نداشتن غذا نیست.

غذای کمکی نوزاد 7 ماهه

غذای کمکی نوزاد در 4 هفته ی 7 ماهگی به شرح زیر می‌باشد :

1. هفته اول: فرنی آرد برنج و بعد حریره بادام
2. هفته دوم: برنامه قبلی + سوپ با استفاده از گوشت
3. هفته سوم: برنامه قبلی + پوره انواع سبزی‌ها
4. هفته چهارم: برنامه قبلی همراه با تنوع در تهیه سوپ

هفته اول جدول برنامه غذایی کودک 7 ماهه

غذای کمکی	توضیحات
فرنی آرد برنج	اولین غذای کمکی باید نرم ، ساده و با کمترین امکان ایجاد آلرژی باشد. تهیه فرنی با آرد گندم بهتر است بعد از ۸ ماهگی باشد. در صورت وجود سابقه آلرژی به گندم در افراد خانواده ، مصرف گندم به بعد از ۱۲ ماهگی موکول می‌گردد.
حریره بادام	غذای مناسبی است و اکثر کودکان مزه آن را دوست دارند. حساسیت به بادام درختی که حریره از آن تهیه می‌شود بسیار کم می‌باشد. بچه‌ها احتمالاً به بادام زمینی و بادام هندی حساسیت داشته باشند.

نکات مهم در تهیه اولین غذای کمکی

• غذای کمکی در روز اول یک بار و با توجه به میل شیرخوار ، یک تا دو قاشق مرباخوری از فرنی آرد برنج است که صبح بلافاصله پس از تغذیه با شیرمادر داده می‌شود
• غذای کمکی در روز دوم در صورت میل و درخواست شیرخوار به دو بار می‌رسد (یک تا دو قاشق مرباخوری صبح و یک دو قاشق مرباخوری ظهر)
• از روز سوم تا هفتم به تدریج بر تعداد قاشق‌ها اضافه می‌شود تا به ۵ تا ۱۰ قاشق مرباخوری برسد.

در مورد بعضی از شیرخواران که به نظر می‌رسد فرنی یا حریره بادام را دوست ندارند ، می‌توان یک حلقه موز رسیده یا یک تکه سیب درختی را پس از جدا کردن پوست آن، رنده کرده و به فرنی یا حریره بادام اضافه نمود. «به» میوه خوش طعمی می‌باشد و یک قاچ «به» پخته شده می‌تواند طعم غذای کودک را دلپذیرتر کند.

طرز تهیه اولین غذای کمکی نوزاد

از وقتی نوزاد شما وارد شش ماهگی می‌شود، باید اولین غذای کمکی نوزاد را به او بدهید. برای اینکه شیر مادر کاهش پیدا نکند، باید مادر دفعات شیردهی خود را افزایش دهد. برای شروع کمکی از غلاتی مانند برنج استفاده کنید، چون هضم کردن آن برای نوزاد راحت است. برنج اولین گروه غذایی نوزاد محسوب می‌شود.

در پایان چهار ماهگی تا شش ماهگی زمان شروع غذای کمکی نیمه جامد نوزاد است. لعاب برنج بهترین غذای کمکی نوزاد بوده که برای اولین باید به او بدهید. این غذا از یکبار در روز که به‌ اندازه یک قاشق مرباخوری بوده تا به‌ تدریج به ۱۰ قاشق مرباخوری در روز افزایش پیدا می‌کند. طرز تهیه این غذای کمکی هم بدین صورت است که ابتدا دو قاشق غذاخوری برنج نیمه دانه را با یک لیوان آب روی شعله گاز قرار می‌دهید.

وقتی به‌ اندازه ۴ قاشق غذا خوری آب داخل برنج باقی‌ ماند، نشان می‌دهد که لعاب کافی دارد و این مدت پخت کافی است. بعد از آن برنج را از صافی بسیار ریز عبور داده و بدون اضافه‌ کردن ادویه، آن را به نوزاد بدهید. روزی چند بار باید به نوزاد فرنی بدهید؟ یکی از سؤالاتی است که بسیاری از مادران می‌پرسند که باید در جواب گفت برای اولین غذای نوزاد روزی یک وعده کافی است. از شش ماهگی تا هفده ماهه شدن نوزاد این مقدار را به سه وعده برسانید.

هفته دوم برنامه غذای کمکی کودک 7 ماهه

در این هفته گوشت به برنامه غذایی شیرخوار اضافه می‌شود. نوع گوشت می‌تواند ماهیچه گوسفند ، سینه یا ران مرغ یا بوقلمون و یا گوشت چرخ کرده بدون چربی گوسفند باشد. در خانواده‌هایی که به ماهی حساسیت ندارند مصرف ماهی هم اشکال ندارد.

بنابراین وعده‌‌های غذای کمکی شیرخوار دو بار در روز و غذای او علاوه بر فرنی یا حریره بادام ، سوپی است با غلظت ماست که مخلوطی از برنج و گوشت بوده و یکی دو روز بعد هویج و سپس به تدریج یکی از انواع سبزی‌ها به آن اضافه می‌شود. شروع سوپ هم با یک تا دو قاشق مرباخوری است که در وعده ظهر به کودک داده می‌شود و به تدریج مقدار آن بسته به میل شیرخوار افزایش می‌یابد تا جایگزین فرنی یا حریره بادام وعده ظهر او شود. به این ترتیب کودک در اواخر هفته دوم ، صبح‌ها از فرنی یا حریره بادام و ظهرها از سوپ استفاده می‌نماید.

تنوع بخشیدن به محتوای سوپ غذای کمکی کودک

برای تنوع بخشیدن به محتوای سوپ می‌توان به تدریج از انواع سبزی‌ها مانند جعفری ، گشنیز ، شوید ، کرفس ، کدو خورشتی ، کدو حلوایی ، لوبیا سبز و سیب‌زمینی استفاده کرد. سبزی‌هایی که نیاز به پختن بیشتر دارند مانند کرفس ، لوبیا سبز ، کدو حلوایی ، کدو خورشتی و سیب‌زمینی را باید به صورت قطعات بسیار کوچک ، خرد کرده و به گوشت اضافه نمود تا همراه گوشت پخته شوند ولی سبزی‌‌های لطیف‌تر مانند جعفری ، گشنیز ، شوید و امثال آن که ساطوری (ریز) شده‌اند در اواخر مرحله پخت اضافه می‌شود تا دو سه دقیقه با سوپ بجوشد.

نکات اولین غذای کمکی کودک

• به سوپ نباید نمک یا شکر اضافه کرد.
• مقدار آهن گوشت ران مرغ بیشتر از سینه آن است ولی پروتئین سینه مرغ بیشتر از ران مرغ می‌باشد
• محتویات غذای کمکی شیرخوار را باید با پشت قاشق یا چنگال یا گوشت کوب نرم و له کرد و نباید از مخلوط کن استفاده نمود.
• در صورت عدم دسترسی به گوشت ، از حبوبات استفاده کنید. گرچه حبوبات به عنوان جانشین‌‌های گوشت محسوب می‌شوند ولی ارزش غذایی این مواد به اندازه گوشت نیست.
• بعداز تهیه غذای کمکی باید گوشت و سایر مواد غذایی آن را نرم و له کرد و به شیرخوار داد و هیچ غذایی را نباید صاف کرد زیرا آب سوپ یا سوپ صاف شده ارزش غذایی کمتری دارد.

هفته سوم برنامه غذای کمکی کودک 7 ماهه

تعداد وعده‌‌های غذا در هفته سوم به سه بار در روز افزایش می‌یابد و شیرخوار علاوه بر فرنی و سوپ ، از پوره انواع سبزی‌ها مانند پوره سیب‌زمینی ، هویج و غیره استفاده می‌نماید. برای نرم کردن پوره می‌توان ترجیحاً از شیرمادر یا شیر پاستوریزه ، کره یا هر روغنی که در دسترس باشد یا کمی آب مرغ یا آب گوشت استفاده کرد. به این ترتیب برنامه غذایی شیرخوار در هفته سوم ماه هفتم به شرح زیر است :

صبح	ظهر	عصر
فرنی یا حریره بادام	سوپ	پوره یکی از انواع سبزی‌ها

هفته چهارم برنامه غذای کمکی کودک 7 ماهه

این هفته زمان استفاده از انواع سبزی‌ها در تهیه سوپ کودک می‌باشد. تعداد وعده‌‌های غذا سه بار در روز بوده و مانند هفته سوم می‌توان صبح‌ها فرنی ، ظهرها سوپ‌‌های متنوع با انواع سبزی‌ها و عصر نیز پوره یکی از انواع سبزی‌ها را به کودک داد.

شروع غذای کمکی نوزاد با لعاب برنج

مقدار مصرف لعاب برنج برای نوزاد چقدر باید باشد؟ مقدار مصرف برای نوزاد از یک قاشق غذاخوری شروع شده و طی هفته بسته به میل و اشتهای کودک بیشتر می‌شود. فراموش نکنید که تا یک سالگی باید مصرف شیر مادر در رژیم غذایی کودک طوری باشد که میزانش بر غذای کودک غلبه داشته باشد و بعد از یک سالگی است که تاکید بیشتری روی غذای کودک وجود دارد. پس اگر نوزاد شما شیر مادر می‌خورد شکم او را با ماده کم‌خاصیتی مثل لعاب برنج (در مقایسه با شیر مادر) پر نکنید! برای پرکالری کردن لعاب برنج می‌توان با آن شیرخشک درست کرد. یعنی شیر خشک را به جای اینکه با آب جوش مخلوط کنید با لعاب برنج مخلوط کنید. (البته این کار برای نوزادان بالای ۶ ماهی است که یکی دو هفته هم لعاب برنج مصرف کرده‌اند و معده‌شان به آن عادت کرده است.)

بسیاری از مادرها به مصرف لعاب برنج برای نوزاد ۳ ماهه، ۴ ماهه و ۵ ماهه فکر می‌کنند. در این مورد کارشناسان تغذیه این نظر را دارند که بهتر است مصرف لعاب برنج زیر ۶ ماه شروع نشود.

2) غذای کمکی کودک : ماه هشتم زندگی (پایان ۷ ماهگی تا پایان ۸ ماهگی)

در این ماه برنامه غذایی شیرخوار متنوع‌تر و قوام غذاها بیشتر می‌شود. مثلاً می‌توان انواع سوپ‌‌های غلیظ‌تر از قبل را (به غلظت حلیم) با استفاده از گوشت و انواع سبزی‌‌های نشاسته‌ای مانند سیب‌زمینی ، کدو حلوایی ، نخود فرنگی و نیز پوره انواع سبزی‌‌های گفته شده را تهیه کرد. زرده تخم‌مرغ ، جگر ، ماست ، پنیر پاستوریزه کم نمک ، خرما ، میوه یا آب میوه نیز در این ماه به برنامه غذایی شیرخوار اضافه می‌شود و او در اواخر ۸ ماهگی می‌تواند از غذاهای انگشتی استفاده نماید.

دفعات تغذیه و مقدار غذای کمکی کودک 8 ماهه

سه بار در روز تعداد دفعات تغذیه برای کودک می‌باشد و اگر نوزاد شیر خوار اشتها و تمایل بیشتری به غذا داشته باشد یک یا دو میان وعده بیشتر هم می‌توان اضافه کرد به شرط اینکه به مقدار شیر مادری که می‌خورد آسیبی نرسد. مقدار غذای کمکی مصرف شده توسط کودک بستگی به تمایل نوزاد دارد که عموماً تا ۱۰ قاشق مرباخوری در هر وعده می‌باشد و تا پایان ماه هشتم هم می‌تواند به ۱۵ قاشق مرباخوری افزایش یابد. اگر کودکتان رشد خوبی ندارد همزمان با افزایش دفعات تغذیه کودک با شیر مادر ، دفعات غذا خوردن و انرژی غذای مکمل کودک را هم افزایش دهید.

نکته : در مورد نوزادان که هم شیر مادر را خوب می‌خورند و هم اشتها و تقاضای بیشتری برای مصرف غذا خوردن دارند در صورتی که بر اساس منحنی رشد کودک ، اضافه وزن نداشته باشند دادن غذای بیشتر حداکثر ۲۰ قاشق مرباخوری در هر وعده غذایی بلامانع است.

هفته اول برنامه غذای کمکی کودک 8 ماهه

در این ماه در حالی که برنامه قبلی ادامه دارد بایست زرده تخم‌مرغ پخته و سفت شده هم به برنامه غذایی نوزاد اضافه کنید. بعد از پختن تخم‌مرغ ، زرده سفت شده را از سفیده جدا کرده و روز اول به اندازه یک نخود از زرده تخم‌مرغ را برداشته با کمی شیر مادر یا آب جوشیده شده ، نرم نموده و به شیرخوار بدهید. زرده تخم مرغ را هر روز صبح به غذای نوزاد اضافه کنید ، این علاوه بر فرنی یا حریره می‌باشد تا به تدریج ظرف ۱۰ روز به یک زده کامل برسد. بعد از آن می‌توانید هر روز نصف زرده تخم‌مرغ را به کودک بدهید.

در صورتی که رشد کودک در ماه هشتم کند می‌باشد :

هر روز یک زرده پخته شده تخم‌مرغ را همراه با فرنی یا حریره بادام یا پوره سبزی به کودک بدهید. در صورتی که کودک به سختی زرده تخم مرغ را مصرف می‌کند آن را در سوپ وعده ظهر او رنده نمود یا زرده تخم‌مرغ پخته شده را در مقدار کمی شیر ، رنده کرده و در کره یا روغن زیتون که داغ شده می‌باشد ریخت و آن را مرتب به هم زد. تهیه زرده تخم‌مرغ به صورت نیمرو اشکالی ندارد به شرط این که زرده را اول کاملاً به هم بزنند و در روغنی که داغ شده است بریزند و تا زمانی که خود را می‌گیرد آن را به هم بزنند. از دادن زرده تخم‌مرغ به شیرخوار به صورت عسلی اجتناب کنید.

هفته دوم برنامه غذای کمکی کودک 8 ماهه

مواد غذایی	توضیحات
سوپ کودک	هفته‌ای یک بار به جای گوشت از جگر سالم گوسفند استفاده شود. با اضافه کردن بلغور جو یا حبوبات می‌توان تنوع و غلظت سوپ را می‌توان بیشتر کرد. اضافه کردن عدس یا ماش جوانه زده به سوپ ، پوره یا فرنی ، ارزش غذایی آن را بیشتر می‌کند. برای تنوع بیشتر و افزایش کیفیت غذایی سوپ ، نیر پاستوریزه کم نمک را ریز یا رنده کرده به سوپ کودک اضافه نمایند.
میوه‌‌های رسیده و نرم	سیب ، گلابی ، هلو ، زردآلو ، انبه ، گرمک ، طالبی ، آلو ، هندوانه و موز سالم و رسیده. از اواسط ماه هشتم به بعد علاوه بر پوره سبزی می‌توان میوه‌‌های رسیده و نرم به تدریج به برنامه غذایی شیرخوار اضافه نمود.
آب میوه طبیعی	از میوه‌‌های مجاز که در منزل و با رعایت اصول بهداشتی تهیه می‌شود به اندازه ۶ تا ۱۲ قاشق مرباخوری در روز مصرف شود.
ماست	اگر کودک دوست دارد غذا را با ماست بخورد مانعی ندارد. ماده غذایی بسیار مفیدی می‌باشد که اکثر شیرخواران آن را دوست دارند. برای این که شیرخوار با طعم ماست آشنا شود بهتر است ماست را جدا از غذا به او داد. شروع ماست نیز با یک قاشق مرباخوری می‌باشد و مقدار آن را می‌توان به تدریج و برحسب تمایل کودک ، اضافه نمود.
خرما یا رطب	بعد از غذا ، دادن یک یا دو خرما یا رطب که پوست و هسته آن گرفته شده باشد تنها یا همراه با ماست به عنوان دسر برای کودک بسیار مفید و لذت بخش است.

استفاده از غذاهای انگشتی در ماه هشتم

از اواخر ۸ ماهگی به بعد کودک قادر است مواد غذایی را با انگشت خود بردارد و به دهان ببرد. این کار که تغذیه با انگشت نام دارد سبب تشویق کودک به عمل جویدن و تغذیه توسط خود او می‌گردد. تغذیه با انگشت خود کودک از هر دو جنبه ، چه تکاملی چه تغذیه‌ای مهم بوده و باید سعی شود غذای کودک با غلظت درست و مناسب سن او تهیه و یا روش صحیح به او عرضه شود.

چند نوع غذای انگشتی ماه هشتم

تکه‌‌های کوچک هویج ، سیب‌زمینی ، کرفس ، نخودفرنگی و باقلا سبز ، عدس ، تکه‌‌های گوشت بدون چربی یا کوفته قلقلی که کاملاً پخته شده و با پشت قاشق له شده باشند. برای نرم کردن همه آن‌ها می‌توان از کمی کره یا خامه هم استفاده کرد. تکه‌هایی از میوه‌‌های رسیده و سالم فصل مانند سیب ، هلو ، طالبی ، گرمک ، گلابی و موز هم مناسب هستند.

نکته : توصیه می‌شود هنگام خوردن غذاهای انگشتی ، حتماً مادر یا پرستار کودک حضور داشته باشد و خوردن کودک را زیر نظر بگیرد.

3) غذای کمکی کودک : ماه‌‌های نهم و دهم زندگی

بیشتر شیرخواران از ۹ ماهگی این مهارت را پیدا می‌کنند که با دست خودشان غذا بخورند و مایعات را با استفاده از هر دو دست خود از لیوان های دسته دار نشکن بنوشند. در این سنین ، کودکان می‌توانند از غذاهایی با غلظت بیشتر مثلاً حلیم و پلو استفاده نمایند و غذاهای انگشتی را با دست خود بردارند. این زمان از نظر ارائه غذاهای جامد نرم بسیار حیاتی است و اگر این غذاها حدود ده ماهگی ارائه نشود خطر مشکلات تغذیه‌ای بعدی افزایش می‌یابد. هر سه روز یک بار می‌توان یکی از حبوبات را به برنامه غذایی شیرخوار اضافه نمود.

توجه : لوبیا ها (چیتی، قرمز، چشم بلبلی، سفید و …) را قبل از پختن باید از شب قبل خیس کرد و پس از این که کاملاً پخته شدند به غذا اضافه نمود.

دفعات تغذیه و مقدار غذا در ماههای 9 و 10

دفعات تغذیه ۳ تا ۴ وعده در روز است و اگر شیرخوار میل داشته باشد یک تا دو میان وعده هم به آن اضافه شود. مقدار غذا بستگی به میل شیرخوار و میزان شیر دریافتی او دارد. یک نمونه از برنامه غذایی نوزاد در ماه‌‌های نهم و دهم زندگی ، شیر مادر به دفعات مکرر و بر حسب میل و تقاضای شیرخوار و غذای کمکی به شرح زیر است :

صبحانه	میان وعده صبح	ناهار	میان وعده عصر	شام
زرده تخم‌مرغ + نان + پنیر پاستوریزه کم نمک یا زرده تخم + نان و کره	پوره سبزی یا میوه رنده شده یا یکی از غذاهای انگشتی	سوپ یا آش یا حلیم یا پلو که با گوشت تهیه شده باشند + ماست + خرما	پوره سبزی یا میوه رنده شده یا یکی از غذاهای انگشتی	همان غذای وعده ناهار

4) غذای کمکی کودک : ماه‌‌های یازدهم و دوازدهم زندگی

طی این دو ماه ، افزایش تنوع ، قوام و غلظت غذاها موجب می‌شود که مهارت جویدن کودک بیشتر شود. با آشکار شدن دندان‌ها و تکامل مهارت‌‌های حرکتی ظریف ، شیرخوار می‌تواند تکه‌هایی از غذا را بکند ، بجود ، به عقب دهان ببرد و آن را ببلعد. شیرخواری که هنوز دندان در نیاورده است این کار را با لثه‌ها و آرواره‌‌های خود انجام می‌دهد لذا باید این مهارت‌ها را با ارائه غذاهایی که بتواند با دست خود بردارد و آن را بجود ، تقویت کرد.

غذای کمکی کودک به چه وسیله ای داده شود؟

روزهای اول ، می‌توانید مقدار کمی از غذا را روی نوک قاشق بگذارید و به کودک ارائه کنید. همچنین مادر و یا پرستار کودک می‌تواند دست خود را بشوید و با انگشت خود غذا را در دهان شیرخوار بگذارند. به هیچ وجه نباید غذا را با بطری و یا سر پستانک به شیرخوار داد.

غذای کمکی جدید چه زمان به برنامه غذایی کودک اضافه شود؟

بین اضافه کردن مواد غذایی کمکی جدید بهتر است ۳ روز فاصله وجود داشته باشد تا اگر شیرخوار به ماده غذایی خاصی عدم تحمل و یا حساسیت نشان داد ، نوع آن مشخص شود. به این ترتیب دستگاه گوارش کودک فرصت عادت کردن به مواد غذایی جدید را نیز پیدا می‌کند. در مورد سبزی‌هایی مانند سیب‌زمینی ، هویج ، گشنیز ، جعفری و کدو که احتمال عدم تحمل و حساسیت آن‌ها کمتر است می‌توان هر روز یک نوع جدید را اضافه نمود. مقدار غذای کمکی که کودک در ۲۴ ساعت دریافت می‌کند به سه عامل مهم بستگی دارد :

• تراکم انرژی (انرژی دانسیتی) غذای کمکی
• میل و اشتهای کودک (نه میل و اجبار اطرافیان)
• میزان دریافت شیر مادر که غذای اصلی او است.

چه غذاهایی برای نوزادان مناسب هستند؟

پرستار کودک برای تهیه غذای کمکی کودک لازم است به تدریج از همه گروه‌‌های غذایی مانند غلات و مواد نشاسته ای ، گوشت و جانشین های آن (تخم‌مرغ ، حبوبات ، مغزها) لبنیات ، سبزی‌ها و میوه‌ها به ویژه سبزی‌‌های سبز تیره و نارنجی و میوه‌‌های زرد و نارنجی استفاده کند و بخشی نیز به روغن‌ها یا چربی اختصاص دهد. ضمن رعایت تنوع در تهیه غذای کمکی کودک ، توصیه می‌شود غذای کودک به‌‌گونه‌ای باشد که همه روزه یکی از مواد غذایی با منشاء حیوانی مانند گوشت قرمز ، گوشت مرغ یا سایر پرندگان ، ماهی ، جگر همچنین تخم‌مرغ و لبنیات مورد استفاده قرار گیرند.

توجه :

1. گوشت را بهتر است به تکه‌‌های بسیار ریز یا قیمه ریزه تقسیم کرد یا از گوشتی که در منزل چرخ شده است استفاده نمود تا پختن آن سریع‌تر و نرم کردن آن راحت‌تر و خوردنش برای کودک آسان‌تر باشد.
2. در صورت لزوم برای اینکه انرژی غذاهای کمکی کودک مانند پوره ، حریره ، سوپ یا آش بیشتر شود می‌توان به غذا ، یک قاشق غذاخوری روغن مایع (زیتون)‏ کره حیوانی یا خامه اضافه کرد.
3. استفاده از کره های نباتی (مارگارین) با ترانس پایین اشکالی ندارد.

استفاده از مخلوط کن برای غذای کمکی

برای این که خوردن غذای کمکی کودک راحت‌تر باشد بهتر است مادر یا پرستار کودک غذا را با پشت قاشق ، چنگال و یا گوشت کوب نرم کند. استفاده از مخلوط کن یا آسیاب برقی توصیه نمی‌شود زیرا مخلوط کن ، غذا را بیش از حد نرم و یکنواخت می‌کند و اگر این امر ادامه یابد کودک مهارت جویدن را فرا نگرفته و در آینده از پذیرش غذاهای معمولی خودداری می‌کند.

آیا مجازیم به غذای کمکی کودک نمک اضافه کنیم؟

به طور معمول هنگام تهیه غذای کمکی کودک نباید از نمک استفاده کنید ولی اگر کودک نسبت به خوردن غذایش مثلاً سوپ ، بی علاقه بود و آن را نخورد بهتر است اول از ادویه‌‌های ملایم و سالم یا چاشین‌هایی مانند آب لیموترش تازه یا آب نارنج تازه به مقدار خیلی کم در آخرین لحظه پخت سوپ استفاده کرد و اگر این کار موثر نبود اضافه کردن مقدار بسیار کمی از نمک اشکالی ندارد.

توجه : از چشاندن غذای خانواده ، چون نمک و ادویه دارد باید خودداری نمود زیرا با خوردن این غذاها، کودک غذای خود را نخواهد خورد.

مصرف مولتی ویتامین برای شیرخواران

در طی شش ماه اول عمر ، به منظور کاهش خطر بروز خس خس سینه و آلرژی غذایی ، تجویز قطره ویتامین A+D بر مولتی ویتامین ارجح است. از شش ماهگی به بعد هر روز علاوه بر دادن یک سی‌سی از قطره ویتامین A+D یا مولتی ویتامین باید از قطره آهن به میزان ۱۵ قطره یا یک و نیم میلی لیتر از شربت آهن (سولفات فرو) استفاده نمود تا نیاز شیرخوار به آهن نیز تامین شود. در مورد شیرخوارانی که با وزن کم متولد شده‌اند شروع تجویز آهن از پایان دو ماهگی آنها است.

نکته :

در همه کودکان تجویز قطره آهن و قطره ویتامین A+D یا مولتی ویتامین تا دو سالگی توصیه می‌شود و هرگز نباید به دلیل احتمال سیاه شدن دندان‌ها از مصرف قطره آهن صرف‌نظر نمود. بعد از دادن شربت آهن به شیرخوار ، کمی‌ آب جوشیده خنک شده به آن بدهید و دندان‌‌های او را با مسواک نرم مخصوص شیرخوار و بدون استفاده از خمیر دندان تمیز کنید.

مصرف مایعات در شیرخواران ۶ تا ۱۲ ماهه

انواع مایعات	توضیحات
شیر مادر	بعد از شش ماهگی ، شیر مادر همچنان غذای اصلی شیرخوار از نظر دریافت انرژی ، مواد مغذی و مایعات است.
آب	از پایان شش ماهگی حتی زمانی که کودک به مقدار کافی از شیرخوار تغذیه می‌کند احتمالاً به آب نیاز داشته باشد. باید هر روز به خصوص در فصل گرما و روزهای گرم ، چند نوبت آب جوشیده خنک شده به او ارائه شود.
شیر پاستوریزه	معمولاً استفاده از شیرگاو قبل از پایان ۱۲ ماهگی توصیه نمی‌‌شود. در کودکانی که از شیر مادر محرومند مصرف شیرگاو از پایان ۱۲ ماهگی به بعد بلامانع است. کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند معمولاً تا پایان سال دوم زندگی نیازی به استفاده از شیر پاستوریزه ندارند. حدود ۲۳ ماهگی ، برای آشنا شدن کودک به طعم شیر پاستوریزه می‌توان آن را بار اول به مقدار کم در حد ۳۰ سی‌سی با فنجان به کودک ارائه و به تدریج بر مقدار آن اضافه نمود.
چای ، قهوه و کاکائو	سبب کاهش جذب آهن غذای کمکی کودک (به جز آهن گوشت) می‌شوند لذا بهتر است حتی المقدور استفاده نشوند.
نوشیدنی‌‌های حاوی شکر زیاد	کودک را تشنه‌تر نموده و موجب چاقی او می‌شود.
نوشیدنی‌‌های گازدار	برای کودکان ممنوع است زیرا علاوه بر مضراتی که دارند سبب دریافت مقدار کمتر غذا یا شیر مادر می‌شوند.
آب میوه‌‌های طبیعی و خالص	از اواسط ماه هشتم به بعد در حد 30 تا 60 سی سی در روز به کودک داده شود، بلامانع است. گرچه مصرف خود میوه نسبت به آب میوه ارجحیت دارد.

مضرات مصرف زیاد آب میوه برای کودکان

1. می‌تواند به مینای دندان کودک صدمه زده و نهایتاً پوسیدگی دندان ایجاد نماید.
2. سبب ایجاد اسهال و یا کاهش اشتهای کودک به غذا و حتی شیر مادر می‌شود.
3. به دلیل عدم دریافت مواد مغذی و پروتئین ، سبب سوء تغذیه و کم خونی و حتی کوتاهی قد و در برخی موارد سبب چاقی می‌شود.

نکته مصرف مایعات برای کودکان

1. آب لوله‌کشی از زمان به جوش آمدن ، اگر یک دقیقه جوشانده شود قابل استفاده است.
2. آب رودخانه‌ها را باید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه جوشاند تا تمام باکتری‌ها و … موجود در آن از بین بروند.
3. حتی المقدور از دادن آب معدنی به شیرخواران خودداری شود چون املاح موجود در آن برای شیرخوار مناسب نیست.
4. آب میوه‌‌های تجارتی اکثراً حاوی سوربیتول و یا فروکتوز فراوان و مواد افزودنی هستند که می‌توانند سبب بی قراری و نفخ معده و مشکلات گوارشی شیرخواران شوند.

خلاصه مطلب غذای کمکی کودکان

در سنین ۶ تا ۱۲ ماهگی ، هنوز هم غذای اصلی کودک شیر مادر است و غذای کمکی کودک بهتر است بعد از تغذیه با شیر مادر و نه با فاصله زیاد ، داده شود. غذای کمکی کودک در هر ماه از زندگی آن تغییر می‌کند که با شناخت آن می‌توانید به رشد کودک خود کمک نمایید. همچنین مصرف ویتامین های برای کودکان ضروری می‌باشند. در صورت وجود مشغله زیاد در زندگی خود می‌توانید با استخدام پرستار کودک بهتر به فرزند خود رسیدگی نمایید. جهت مشاوره رایگان می‌توانید با ما تماس حاصل فرمایید.

نوشته غذای کمکی کودک : راهنمای غذای کمکی از 6 تا 12 ماهگی + لیست غذای کمکی کودک اولین بار در پارسیان مهرپرور | پرستار سالمند , پرستار کودک. پدیدار شد.